Tiếng khóa, tiếng xích sắt khua rổn rảng lôi kẻ sa cơ ra khỏi cơn mộng . Cửa ngục mở toang, viên giám ngục chạy vào khoanh tay báo: - Bẩm, có quan Tiền quân muốn xin vào ra mắt. - Vậy hả? Phiền ông mời vào. Một viên võ tuớng mặt trắng râu dài ba chòm đen nhánh, dáng dấp phong lưu, thong thả buớc vào, vái chào rất lịch sự: - Quan Thiếu Phó lâu nay vẫn đuợc mạnh giỏi đấy chứ? Vị danh tuớng họ Trần khét tiếng một thời, nghiễm nhiên đáp: - Cám ơn! Cám ơn ông Tiền quân, tôi vẫn đuợc… bình an. Chả mấy khi đuợc ông dời gót ngọc tới thăm, tôi vì bận tay vuớng chân không tiếp đón theo lễ nghi chủ khách đuợc, xin ông miễn trách cho nhé. - Ủa! Làm bộ ngạc nhiên, nguời tới thăm lớn tiếng gọi viên giám ngục vào sai mở trói cho ông chủ để ông tiếp khách cho thoải mái. Nguyễn Văn Thành, tên vị khách quý, nói như tâm sự với nguời tử tội: - Ông với tôi, chúng ta quen biết nhau kể cũng đã khá lâu. Đánh nhau cũng đã nhiều trận, nhưng chưa có lúc nào nói chuyện với nhau đuợc quá ba câu… Trần Quang Diệu cuời ha hả tiếp lời: - Ba câu trao đổi với nhau khi đối trận đâu có phải là những lời nói dễ nghe, phải không ông? Hôm nay ngày xuân mát mẻ, việc quân nhàn rỗi chắc cuộc đàm đạo có thể đuợc vững bền hơn… Ông quá buớc tới chỗ tối tăm ngột ngạt này, hẳn có điều chi dạy bảo? - Vâng. Tôi muốn thưa với ông vài lời quan trọng. Kẻ nói cũng như nguời nghe đều cần suy nghĩ chín chắn. Bữa nay thư thả giá ông vui lòng uống với tôi vài chén ruợu thì hay biết mấy. Ông liệu xem có thể đuợc cùng chăng? - Đuợc, đuợc. Đuợc lắm chứ. Chả mấy khi đuợc ngồi đối ẩm với “Tuớng quân hay ruợu”. Chà chà! Chắc chắn là đuợc uống ruợu ngon? - Vâng. Ruợu chính tay tôi cất lấy. Và cũng chính tay tôi hạ thổ đủ một trăm ngày. Quang Diệu nhích mép cuời châm biếm: - Bữa tiệc hôm nay thú vị nhất ở chỗ chúng ta có thể phóng tâm uống cho thật say. Không còn có chi phải lo ngại nữa. Lời nói bóng gió của con nguời tế nhị thoáng qua thật nhẹ nhàng nhưng vẫn đủ làm cho kẻ đối thoại, tế nhị không kém, phải đỏ mặt. Cái mưu mẹo thấp hèn của tên Tuệ làm xấu lây tất cả những nguời đứng cùng một bên chiến tuyến với y. Để đánh trống lảng, Thành quay ra gọi nguời nhà: - Bưng vào đây. Bày biện cho tươm tất để quan Thiếu Phó cùng ta đánh chén. Cả gia nhân “dạ“ lên một tiếng thật to rồi lễ mễ bưng vào một mâm thịnh soạn. Chiếc mâm cỡ lớn bằng gỗ dày sơn son thếp vàng. Trên chất đầy bát đĩa, phải một tay lực sĩ mới bưng nổi để nuớc canh không sóng sánh. Quang Diệu thêm phục tên quân ít tuổi này có đôi cánh tay thật khỏe. Y cúi đầu so đũa, thoáng trông thấy mặt mũi cũng sáng sủa ra vẻ con nhà. Y kín đáo ngẩng mặt lên khi thấy vị “Tuớng quân hay ruợu” đang từ tốn và trịnh trọng đập tảng đất thó niêm chặt trên chiếc hũ sành. Vừa đúng lúc ông tuớng họ Trần chăm chú nhìn y. Hai tia nhìn gặp nhau cùng sáng lên như điện và cùng nói rất nhiều. Hơi ruợu phả ra thơm phức. Thành quay lại bảo tên nguời nhà lúc ấy đã bày biện xong, đang khoanh tay đứng hầu: - Cho mày ra ngoài kia chơi. Tao còn uống ruợu ở đây lâu. Đến xế chiều hãy trở lại dọn dẹp mâm bát cũng đuợc . Ruợu đuợc vài tuần, Thành nâng chén lên ngang mày, tấn công truớc: - Chả mấy khi đuợc ngồi hầu ruợu tuớng quân mà tôi xin mạn phép đuợc coi là tri kỷ. Mời tuớng quân cùng cạn chén thứ ba này truớc khi nghe tôi nói vài lời tâm huyết. - Tuớng quân cứ nói. Tôi xin lắng tai nghe. - Vâng. Tôi xin trình bày với tất cả tấm lòng thành thật mong tuớng quân thông cảm. Từ truớc đến nay, tuóng quân vẫn là một ngôi sao sáng trên nền trời võ học nuớc nhà. Cả bạn lẫn thù đều công nhận tuớng quân là một trang tuấn kiệt đời nay. Chúa công từ tôi lâu vốn hâm mộ tài đức của tuớng quân, sớm tối chỉ mong đuợc nghe lời dạy bảo… Diệu thẳng thắn lắc đầu từ chối: - Không đuợc đâu ông. - Sao vậy? - Giản dị lắm. Vì chỉ có hai điều. - Xin ông cứ cho nghe. Nguời anh hùng thất thế đặt chén ruợu uống dở xuống thành mâm, ngó thẳng mặt kẻ đối thoại, nói rành rọt từng tiếng, mỗi tiếng như một lát đao báu chém sâu vào đá tảng: - Điều thứ nhất là bình sinh tôi chỉ phục có một nguời. Và tôi may mắn đuợc thờ nguời ấy. Khỏi nói chắc ông thừa rõ đó là Vua Quang Trung Nguyễn Huệ . Thành vội cuớp lời: - Nhưng nay ông ấy đã mất rồi. Vua Cảnh Thịnh đã bị bắt và mai kia đây chắc sẽ không ở trên dương thế nữa. Còn ai đâu mà ông cố chấp lấy chữ trung? Quang Diệu cuời nhạt đáp: - Tôi đã thờ nhà Tây Son thì phải sống chết với triều đại ấy, không thể làm tôi một ai khác đuợc. Thành cố gặng hỏi: - Thế còn điều thứ hai? - À điều này thật sự hơi khó nghe một chút, nhất là đối với ông. Thành ngạc nhiên gạt đi thật nhanh: - Đối với tôi à? Vậy không hề chi . Có gì ông cứ nói thẳng, tôi quyết không giận ông đâu. - Vậy thì đuợc, tôi xin nói thẳng. Tôi không phục “kẻ kia”. Ông ta thắng, chẳng qua là cơ may chứ không phải nhờ tài giỏi. Trời không tựa chúng tôi thì chúng tôi đành chịu. Và tôi thà chết còn hơn là chịu khuất kẻ mà tôi coi thuờng. Thành thở dài, biết khó mà lay chuyển nổi con nguời có tấm lòng son sắt đang ngồi truớc mặt nghiễm nhiên coi sự sống chết không hơn một trò múa rối. Tuy nhiên, đã có chủ đích từ truớc ông ta chưa chịu lùi buớc. - Thế ngộ nhỡ chúa công tôi tha chết cho ông thì ông tính sao? Cuời nhạt Diệu đáp: - Làm gì có chuyện đó. Tôi không dám nói tôi hiểu rõ tâm địa “nguời ấy” hơn ông. Nhưng tôi e ông quá quý mến tôi mà hoá ra lạc quan quá đấy. Dù sao tôi cũng trả lời rõ ràng câu hỏi của ông trong truờng hợp hi hữu đó xảy ra. Tôi sẽ “bịt tai bẻ kiếm” trở về quê nhà làm ruộng, thờ mẹ dạy con. Thề đến chết không lý đến việc hơn thua với ai nữa. - Nghĩa là nhất định ông không chịu giúp đỡ chúa công tôi? - Vâng nhất định! - Thế còn lệnh đuờng? Không lẽ ông nỡ để… Trong phút giây, họ Trần chợt hiểu. Thì ra mẹ già đã bị bắt, thảo nào thằng Dung có mặt ở nơi đây. Nếu không, ắt nó đã phải vào Gia Định cùng với Lê Đồng theo hầu cụ và trông nom bé Bạch Liên rồi. Một thoáng mây buồn, một tiếng thở dài não ruột. Nhưng lời lẽ vẫn đanh thép: - Mẹ tôi tuổi Tý, năm nay vừa chẳn tám mươi. Giá yên hàn tôi đuợc về chúc thọ Nguời thì sung suớng cho tôi biết mấy. Nhưng bây giờ, sự thể đã đến nuớc này thì tôi đành mang tội bất hiếu. Làm bộ phẫn nộ, Thành rắn giọng trách: - Ông nhẫn tâm để cho cụ thọ hình à? Lòng ông sắt đá như vậy đuợc sao? - Mẹ tôi cũng như mẹ các ông, tùy ý các ông muốn xử sao cho phải thì xử . Bầu trời u ám đuợc kẻ nắm chắc cái chết trong tay làm cho sáng sủa. Quang Diệu bàn sau một lúc trầm tư: - Nguời ta không dám giết mẹ tôi đâu ông ạ. Tôi nói: Không dám, chứ không phải là không nỡ. Mẹ tôi như ngọn đèn truớc gió không biết tắt lúc nào, cần gì phải giết để cho thiên hạ, trong đó có cả nguời ngoại quốc chê cuời . Dân chúng dù theo ai chăng nữa, bao giờ cũng sáng suốt và nhớ dai lắm. Họ sẽ nhắc đến cung cách đối xử với những kẻ ngã ngựa khi Diệu tôi hạ xong thành Qui Nhơn. Nhớ để so sánh với cung cách nguời ta đối xử với mẹ Diệu khi Diệu sa cơ thất thế. Nhiên hậu mới đánh giá đuợc triều đại mới. Đó. Tôi nói vậy, ông cứ ngẫm mà xem có đúng không? - Song còn lệnh ái thì sao? Tôi nghe nói cô Bạch Liên còn nhỏ, đẹp và thông minh lắm. Ông nỡ để cho lệnh ái lìa đời khi mới chớm buớc vào tuổi thanh xuân? Một nụ cuời vừa tự nhiên vừa kiêu hãnh nở trên môi nguời cha xấu số: - Ấy, nó chết về cái thông minh ấy đấy! “Kẻ kia” rất sợ những trang thông minh tài tuấn. Vì có thông minh tài tuấn mới biết cách lật nguợc thế cờ, xoay chuyển lại thời cơ! Mà “Nguời ấy” thì lúc nào cũng lo xa, lo hậu hoạn! Còn con tôi nó là con Trời con Phật chỉ muốn làm việc thiện hay đi tu. Nó thích theo hầu chúng tôi hơn là ở lại với những kẻ không ra gì. Thành vờ than thở: - Uổng quá nhỉ! Lại còn bà Thiếu Phó nữa chứ . Lệnh ái thì chưa rõ số phận ra sao, chứ quý phu nhân, theo tôi biết, thật khó thoát cực hình nếu ông không đổi ý. Uống cạn một hơi chén ruợu mới rót đầy, danh tuớng họ Trần cuời rung cả phòng giam chật hẹp, khoái trá như đang bàn đến số phận một kẻ thứ ba không hề có một chút thân tình: - Nhà tôi ấy à? Bà ấy còn cứng rắn hơn tôi gấp mấy lần. Ngoài Đức Quang Trung hoàng đế và kẻ hèn này ra, bà ấy coi trong thiên hạ không ai vào đâu cả. Nói chi đến chuyện hàng với chẳng hàng! - Tôi sợ cái chết của bà không giản dị và chóng vánh nhu ông tuởng đâu. Thản nhiên nhưng cuong quyết, Quang Diệu nói như tâm sự với một nguời tri kỷ: - Vợ chồng chúng tôi thương dân mà không hiếu sát nên sống chúng tôi làm tuớng, chết chúng tôi sẽ làm thần. Như vậy chết cách nào cũng thế thôi. Tôi xin nói truớc để các ông yên tâm. Dù có bị băm vằm mổ xẻ, lột da lóc thịt, hay voi giày ngựa xé đi chăng nữa chúng tôi quyết định đón nhận cái chết mà chẳng cau mày… Không còn gì để nói thêm nữa, Diệu đứng dậy tiễn khách. Thành tỏ ý bịn rịn không nỡ dứt. Chủ nhà cảm động nói mấy lời tạ từ chân thành: - Cám on tuớng quân đã có lòng nghĩ đến chúng tôi rất nhiều. Để đền đáp tôi xin có đôi lời lưu niệm. Cảm động không kém. Thành chấp tay nói: - Dạ, tôi xin kính cẩn nghe lời dạy bảo. - Tôi hay nói thẳng, mà lời thật lại hay mất lòng, ông có thứ lỗi cho tôi truớc tôi mới dám thưa. - Lời nói của ông là lời vàng đá, tôi xin để dạ ghi lòng chứ đâu dám phiền trách. - Vậy tôi xin nói. Diệu tôi quá nửa đời lăn lóc trong thiên hạ, sống với đủ hạng nguời nên xét đoán ít khi lầm. “Kẻ kia” có cái tuớng “chỉ chung đuợc hoạn nạn, mà không chung đuợc phú quý”. Vợ chồng Diệu tôi một khi chết đi, các ông ắt không còn đại địch nữa. Tôi e lúc ấy những kẻ công cao chức lớn như ông sẽ khó còn đất sống. Liệu rút lui sớm đi thì hơn. Thành thở dài tâm sự: - Tôi cũng đã nghĩ đến điều đó. Khốn nỗi, ngoài chút tài sức võ biền, kẻ hèn này lại có đuợc đôi chút học vấn có thể dùng đuợc. Và tôi tiếc không muốn bỏ phế cái sở học khi thấy mình đủ sức san định lại bộ luật cho dân nhờ khi tất cả đã thu về một mối. - Thế thì khó gì! Khi nào làm luật gần xong hãy lo về vui thú điền viên . Như vậy là ổn. - Thành tôi xin chân thành lãnh giáo. Hai kẻ tử thù chia tay nhau, bịn rịn như hai nguời bạn thiết.