Đến địa đầu huyện Thanh Chương, mọi người mới hoàn toàn vững bụng. Không sợ quân theo, cũng khỏi lo bị đánh úp. Lại còn yên trí được nghỉ ngơi ăn uống. Vì đã được tin báo trước nên quan huyện sở tại tổ chức cuộc đón tiếp thật chu đáo. Từ vua quan đến lính tráng, ai nấy đều có chỗ nghỉ chân tươm tất. Riêng đối với vợ chồng quan thầy cũ, ông huyện cố mời về tư thất để những giờ khắc nghỉ ngơi được thoải mái và ấm cúng. Trước cung cách niềm nở của họ Châu, vị nữ tướng họ Bùi tỏ ra hài lòng lắm. Cẩn thận, Trần Quang Diệu căn dặn các tướng cạnh: - Về đến đây, kể ra cũng đã tạm ổn. Tuy nhiên các ông nên nhớ đêm hôm vẫn phải tiểu tâm phòng bị. Nhất là chớ nên quá chén. Một phó tướng thưa: - Bẩm, tôi tưởng đã về đến đất nhà thì còn chi phải lo sợ nữa. Diệu cười dễ dãi: - Làm biếng như vậy không được đâu. Những tay cầm quân giỏi bao giờ cũng rình đánh vào lúc không ngờ nhất và vào chỗ cũng không ngờ nhất. Biết đâu đêm nay giặc chẳng tấn công trong khi chúng ta đang nhậu nhẹt hay là đã say bí tỉ! ° ° ° Tiệc tẩy trần dọn lên thật là thịnh soạn. Quan huyện họ Châu thân rót rượu khuyên mời. Quang Diệu thân mật nắm tay Văn Mẫn, kéo xuống ngồi cạnh. - Ngồi xuống đây đi, ta cùng uống cho vui. À, tôi giao hẹn trước, mỗi người chỉ làm ba chén, rồi ăn cơm đấy nhé. Đủ để đỏ mặt thôi. Rượu nhiều không nên, ta còn phải đề phòng mọi việc bất trắc. - Dạ. Nâng ly lên chưa kịp uống, Diệu sực nhớ lúc nãy chỉ thấy bà huyện cùng cô con gái lên chào, còn cậu con trai thì vắng mặt. Với giọng thân tình, ông thăm hỏi: - À, thằng Tuệ con nhà ông bà dạo này làm ăn gì? Có khá không? Ở nhà hay đi vắng mà tôi không thấy? Châu tri huyện hơi tái mặt, trả lời có vẻ lúng túng vì xua nay không quen nói dối: - Dạ, bẩm, cháu nó thói nào vẫn tật ấy, lêu lổng hoang đàng, đã bỏ nhà ra đi đến hơn một năm nay, chẳng đoái hoài đến cha đến mẹ... - Nó đi biệt tích à? Châu cúi gầm mặt thở dài: - Dạ. Uống một hơi cạn chén, danh tuớng họ Trần khà một tiếng khoái trá khen: - Ruợu cúc của ông ngon thật đấy. Nhưng ông ngâm cái chi mà tôi nghe như hơi đăng đắng. Không đuợc dịu như mọi lần. - Dạ. Bẩm, tôi kiếm đuợc ít mật nhân ngâm thêm với bài thuốc truớc. Mật nhân có đắng thật, nhưng nó trị đuợc bệnh tê thấp một cách thần tình... Ông tuớng gật đầu: - Vậy cứ nên dùng. Nhất là bọn võ tuớng chúng tôi lăn lộn quá nửa đời nguời ở những sơn lâm chuớng khí chả mấy ai tránh đuợc cái bệnh tê thấp... - Dạ. Quay trở lại câu chuyện vừa khiến cho chủ nhà buồn bực, vị thuợng khách khuyên nhủ bằng những lời bộc trực: - Ông Châu à, sinh con ai nỡ sinh lòng, ông cũng chả nên phiền làm chi. Duy có điều, trong thời buổi loạn ly này lòng nguời thay đổi thật khó luờng. Nhất là những kẻ đã cùng đuờng. Chúng có một lối thoát khỏe khoắn vô cùng là "theo giặc". Trong khi nhà chủ có tật giật mình, cứ cúi gầm mặt xuống, vị khách quý vẫn vô tình khuyên nhủ tiếp: - Chẳng phải là tôi có bụng nghi ngờ gì thằng con của ông đâu. Nhung chuyện đời biết sao mà bàn truớc đuợc. Nguời ta thuờng nói: "Giáo đâm đang hoàng dễ tránh, tên bắn lén khó luờng". Thật rất đúng. Nói giả dụ thằng con ông có bụng dạ nào, đố ông làm thế nào đề phòng cho siết đuợc. Viên tri huyện hồi hộp, tuởng chừng như đã bị quan thầy đoán đúng tim đen. Để khỏa lấp sự nguợng nghịu cố hữu của những nguời bắt buộc phải giấu giếm khi không quen dối trá, ông đứng dậy lên tiếng gọi xuống nhà duới: - Bà nó bảo con bưng tiếp đồ nhấm lên cho tôi nhé. Không có tiếng đáp. Ô hay kìa, mẹ con nó chạy đâu rồi nhỉ? Chưa kịp ngạc nhiên, ông đã thấy đầu óc choáng váng. Cũng bình rượu này, mọi ngày uống gấp đôi gấp ba vẫn tỉnh táo, sao bữa nay mới có ba chén đã chân tay bải hoải, phải vịn vào ghế mới đứng vững? Bùi phu nhân là một nguời vô cùng tinh tế. Từ lúc vào tiệc đến giờ bà không bỏ sót một lời nói, một cử chỉ lúng túng của chủ nhân cũng như những lúc ông biến sắc. Tửu luợng của bà rất cao, lúc vui đối ẩm với chồng cả bình chưa thấm tháp. Vậy mà bây giờ đã thấy mắt hoa, nguời hơi lảo đảo. Bà nắm tay chồng khẽ bảo: - Xem chừng không khéo chúng ta trúng phải thuốc mê. - Phải rồi. Tôi đã hơi có ý nghi. Không ngờ lại là sự thật! Ông cố đem hết ý chí chống lại với sức thuốc đang hoành hành trong cơ thể. Viên tri huyện vừa gục xuống góc nhà bất tỉnh thì có tiếng nguời từ duới nhà chạy lên hớt hải: - Ông ơi! Ông có sai cái Tâm đi đâu không? Xưa nay có bao giờ nhà có khách mà nó dám bỏ bếp nuớc trống trơn thế này. Lạ quá ông ơi! Tôi chạy cùng khắp tìm đâu cũng không thấy nó. Tới nhà trên bà huyện đứng chết sững truớc cảnh tuợng bi đát bất ngờ. Bà chưa kịp cúi xuống thử lay đánh thức ông chồng dậy thì từ duới sân vọng lên mấy tiếng con Vàng tru thê thảm. Rồi con vật tinh khôn xồng xộc chạy lên đại sảnh, ngó mặt chủ sủa vang truớc khi cắn gấu áo lôi bà xuống sân. Mất tinh thần, bà huyện để mặc cho con vật trung thành dẫn đi, không phản ứng. Trong thời gian ngắn ngủi ấy, vợ chồng danh tuớng họ Trần kẻ truớc nguời sau, gục xuống bàn, bên tai còn nghe văng vẳng tiếng thét tiếng la, truớc khi mê man hẳn. Chập sau, họ tỉnh dậy thấy mình đã bị trói bỏ nằm còng queo duới đất. Dây trói bằng gân hổ, chắc vô cùng. Một bọn đầu trâu mặt ngựa lục lạo khắp gian phòng. Cầm đầu là một tên mặt mũi sáng sủa nhưng dáng điệu nghênh ngang hống hách. Tuởng ai xa lạ, chả hóa ra thằng Tuệ, con trai của ông bà huyện Mẫn. Thì ra chính tên du đãng loại có học này đã dắt giặc về. Thảo nào lão huyện cứ lúng ta lúng túng! Ông quan sở tại đáng thương này vừa hồi tỉnh, đang lồm cồm bò dậy. Ô hay! Tai vạ xảy ra mau chóng đến thế kia ư? Đã tỉnh hẳn, ông ý thức đuợc ngay mối nguy hiện tại và cái trách nhiệm to tát của mình truớc biến cố do mình gián tiếp gây ra. Có tiếng khóc thê thảm vọng lên như từ mạn cuối vuờn. Nghe văng vẳng lời kể lể. Trời oi! Đúng là tiếng vợ ông! Lại tai vạ gì nữa đây? Ông tự hỏi và linh cảm một bất hạnh to tát vừa giáng xuống nguời con gái ông. Bây giờ ông mới nhớ Tâm vắng mặt một cách đáng nghi ngại trong khi nhà đang có khách. Ông giật mình thấy vợ đầu tóc rũ ruợi từ duới nhà xông lên túm áo thằng con trai, vừa đánh vừa xé, vừa chửi như một mụ điên. - Mày giở trò khốn nạn để hại nguời. Sao mày còn nhẫn tâm bóp cổ chết em mày để bịt miệng? Quân tàn ác! Đồ mọi rợ! Ông chồng từ từ buớc tới, giữ lấy tay vợ, kéo ra và khuyên giải bằng một giọng bình tỉnh bất ngờ: - Thôi bà ơi! Việc đã dĩ lỡ rồi, khóc than cũng đến thế thôi. Bà phải để yên cho tôi bàn bạc với con nó xem có kế nào vẹn toàn không chứ. Chả ai dám ngờ ông huyện trở mặt mau đến thế, trừ bà huyện đã thông cảm sau cái nắm tay can khéo của chồng. Tự ái đuợc vuốt ve, cậu cả Tuệ dương dương tự đắc: - Thầy biết điều sớm như vậy là phải. Con vẫn bảo dù sao thầy cũng là nguời sáng suốt, hiểu thời cơ. - Ờ, anh bảo các ông ấy ra ngoài kia chốc lát. Thầy có một điều cơ mật cần bàn với anh ngay bây giờ. Hất hàm ra hiệu cho đồng bọn tạm rút xuống sân, Tuệ hách dịch truyền: - Nghe tiếng ta gọi, các chú mới đuợc lên, nghe. Cẩn thận, ông huyện bảo vợ và con: - Hai mẹ con hãy đóng giùm cửa nẻo lại cho thầy kẻo ở đây tai vách mạch rừng, không tiện. Chiều ý nguời cha đã chịu thua mình một vố thật cay, Tuệ quay gót buớc ra phía cửa chính. Nhanh như cắt, ông Mẫn vớ lấy bình ruợu gần cạn trên mặt bàn ăn, vung lên và giáng thật mạnh xuống đầu thằng con "quý tử". Nghe tiếng gió, Tuệ vội nghiêng đầu tránh. Bình ruợu đập trúng một bên đầu và cổ y, vỡ tan tành, miểng rơi loảng xoảng. Tuệ gục xuống sau một tiếng rú rợn nguời. Hai vợ chồng chủ nhà, vội chạy lại mở trói cho hai vị khách quý nằm duới đất theo dõi tấn kịch từ đầu chí cuối. Quan văn và đàn bà có khác, họ lúng túng mãi chưa cởi đuợc mối nào, lấy dao cắt mãi cũng không đứt nữa. "Ầm ầm ầm", cánh cửa thông xuống vuờn đã đuợc phá tan. Bọn đầu trâu mặt ngựa tràn vào, hăng hái thí cho vợ chồng ông huyện mỗi nguời mỗi nhát nằm quay đơ. Tuệ mở mắt ra, khẽ la: - Chớ có giết hai tên chánh phạm! Trong khoảnh khắc, quên hẳn tình trạng bi đát của mình, hai cây cột chống trời của triều đại Tây Sơn ngậm ngùi rớt nuớc mắt xót thương cho nỗi bất hạnh to lớn của nguời cộng sự trung thành nhưng vô phuớc. Riêng họ, những nguời suốt đời xông xáo trong chốn muôn quân nghìn ngựa vẫn không hề hấn gì, bây giờ bỗng thấy mình duờng như sắp chết đuối khi chẳng may lỡ đàng buớc hụt chân vào lỗ chân trâu nông choèn. Họ linh cảm thấy phen này nguy cơ thật lớn lao tuy bề ngoài tuởng như chẳng có gì đáng lo ngại lắm.