Mai tất tả chạy qua sân tập, nhẩy mấy bực thềm, bước vào nhà khách rộng của thầy. Không khí ở đây đêm nay sao khác lạ : ngoài vườn gió hun hút, lạnh căm căm mà trong phòng như ngột ngạt. Cụ Cử ngồi chủ vị, im lặng trên chiếc đôn sứ kê ở đầu chiếc án thư bằng gỗ trắc. Hai bên , trên hai chiếc tràng kỷ lim đen bóng có trải nệm bông, là các nhà tai mắt trong làng, vị nào cũng khăn lược áo dài trịnh trọng. Phía dưới, hai chiếc chõng tre kê hai bên dành cho mấy cậu, mấy cô nhỏ tuổi. Tất cả đều ngồi im phăng phắc. Trên mặt án thư, ngọn đèn dầu lạc cháy lặng lẽ giữa chiếc điếu bằng bát sứ và cơi trầu sơn son không ai buồn động tới. Mai rón rén bước vào, cúi đầu chào lặng lẽ. Lãm khẽ nhích người cho bạn ké né ngồi bên cạnh. Giọng đanh thép song đượm buồn của cụ Cử cất lên phá tan sự yên lặng : - Tôi mời các cụ và các anh, các chị đến họp gấp tối nay là do nhời yêu cầu của ông Hai ở xóm Chùa. Và cũng để cộng đồng xét xử một việc quan trọng… Nào xin mời ông Hai lên tiếng. Ông Hai Quang, mặt mũi hiền lành, đứng dậy nói vắn tắt : - Thưa các cụ, hồi chiều thằng Quý nhà tôi nhận được tin của anh nó là thằng Rực, con bác Cả Sáng, cho biết cậu Hậu làng ta có liên lạc với cậu Lịch… Ông nhường lời cho cậu con trai trình bày rành mạch : - Thưa, anh Rực cháu nhắn về cụ Cử hai tin, thực hư thế nào con không rõ. Một là anh Lịch đã tự ý theo giặc, làm tay sai cho tên Trần Hiệp, tham tán quân vụ của Vương Thông. Hai là anh Lịch lén lút thông đồng với anh Hậu để… Cử tọa nhao nhao phẫn nộ : - Láo ! Láo ! - Vô lý ! - Hai anh ấy không đời nào làm bậy ! Quý đợi cho cơn giận của mọi người dịu xuống mới cố nói tiếp cho hết ý : - … để xúi đội dân quân theo giặc, tiếp tay với quân Minh bắt sống Bình Định Vương mà lập công. Cụ Cử ôn tồn hỏi : - Rực nó nhờ ai nhắn tin cho anh ? Có giấy má gì không ? - Thưa cụ không. Anh ấy nhắn miệng hai người giả dạng làm hành khất. - Hừ ! Anh Hậu nghĩ sao ? Tự tin và bộc trực, Hậu đứng dậy nói dõng dạc : - Thưa các cụ, tâm địa [1] của anh Lịch, của anh Rực và của chính con như thế nào, có nhẽ cả làng ta ai cũng biết rõ nhất là cụ Cử là thầy dậy chúng con đã lâu. Riêng con nghĩ, anh Lịch không phải là hạng người chịu làm những việc nhơ nhớp. Từ ngày anh ấy bỏ làng đi, con không được tin gì về anh ấy, làm sao có việc thông đồng, xin các cụ xét cho. Mấy ông chức việc trong làng bàn : - Không phải tại không có mặt anh Cả Sáng và cậu Rực ở đây mà chúng tôi nghĩ xấu cho cậu ấy. Chứ cậu Rực nói xưng xưng như vậy, thật không đủ tin. - Phải. Ta không thể nhẹ dạ tin một nhời tố cáo vu vơ mà nghi ngờ cậu Hậu. Sắp đánh nhau to đến nơi rồi, điều tối kỵ là làm cho lòng người chán nản… - Đúng thế đấy. Nếu để cho đội dân quân khảng tảng [2] thì làng mình giữ cũng không xong, nói gì đến việc tiếp tay với các làng khác ! Cụ Cử vuốt chòm râu đã điểm nhiều sợi bạc, mỉm cười : - Chị Mai cách đây mấy hôm có vào thành Đông Quan. Khi về, có trình cho tôi biết anh Rực đã nói ra miệng rằng anh ấy là người thân cận của Vương Thông. Chị Mai suýt nữa bị anh ấy ám hại… Mọi người, kể cả ông Hai Quang và Quý, vồn vã hỏi đầu đuôi câu chuyện. Mai kể vắn tắt, giọng bỗng run run khi nàng sống lại giây phút kinh hoàng của một thiếu nữ đứng trước mối nguy mà chân tay đều rũ liệt. Nàng kết luận : - Nhời nói của con là sự thật, nhưng dù sao cũng vẫn là “khẩu thuyết vô bằng” [3]. Mặt khác lời cáo buộc của anh Rực cũng không chứng cớ. Vậy muốn biết rõ ai ngay, ai gian, chắc phải đợi lúc nào yên hàn mời anh ấy và anh Lịch về đây đối chất. “Bây giờ, việc làng, việc nước là trọng. Con thiết nghĩ các cụ nên hoàn toàn tin tưởng vào anh Hậu. Con xin bảo lĩnh cho anh ấy. Nếu anh ấy hai lòng, con xin chịu tội. Ông Hương Tùng, cha của Mai, và ông Trưởng Duyệt, thân sinh của Lịch và Lãm, cùng nói : - Cả chúng tôi cũng bảo lĩnh cho cậu Hậu nữa. Ông Lý Đôn cảm tạ hai ông bạn già : - Lẽ tất nhiên, nếu con tôi làm bậy thì tôi cùng tất cả nhà đều chịu chung một hình phạt của làng. Cụ Cử thích thú nói đùa : - Cả thầy của nó đây cũng tránh sao khỏi tội ! Nó lại là trưởng tràng của tôi mới chết chứ ! Quay về phía ông Hai Quang, cụ hỏi : - Ông Hai nghĩ sao ? cả anh Quý nữa. Có điều gì không phục, xin cứ nói. - Thưa cụ, cha con tôi quả thật không có điều gì dị nghị. Thằng cháu Rực nhắn tin, không nhẽ không trình các cụ tường, chứ tôi thấy bên trong chắc có điều ẩn khuất… ° ° ° Mai bấm Lãm nấn ná ở lại. Đợi cho mọi người ra về hết, nàng trình cụ Cử hai bức thư vừa nhận được bằng mũi phi tiêu. Xem xong, cụ Cử ngạc nhiên hỏi : - Sao lúc nẫy con không đưa ra trình các cụ, có phải hay không ? - Thưa cụ, tại con không muốn để lộ hành tung của anh Lịch, con muốn giấu ông bà Trưởng và thầy đẻ con nữa. Sợ các cụ mừng quá mà không kín chuyện. Thầm phục con bé còn nhỏ tuổi mà cáng đáng công việc có phần cẩn trọng hơn mình, cụ khen : - Ừ, con nghĩ thế cũng phải. Thôi, vụ ấy coi như đã tạm yên. Còn lo vụ đêm mai nữa. À con, xem nét chữ thì cả hai tờ thư này đều do một người viết. Vậy Sơn Nữ với thằng Lịch là một người sao ? - Thưa cụ, con đoán… có nhẽ vậy. Lãm liếc nhìn bạn, mỉm cười thấy nàng ửng hồng đôi má. - Sao đàn ông con trai lại cắc cớ lấy tên là Sơn Nữ hả chị ? - Con bé này có ngây thơ không ? Thì để che mắt địch, phòng khi thư lọt vào tay chúng chứ để làm gì nữa ! - Ờ há ! Hai chị em dắt tay nhau ra về, mỗi người mừng vui một cách. Một cô như ngộp trong niềm vui phải giữ kín cho riêng mình, còn một cô thì muốn tỉ tê san sẻ với mẹ ở nhà mà không dám. __ 1. Tâm địa: lòng dạ. 2. Khảng tảng: chán nản, rời rã. 3. Khẩu thuyết vô bằng: miệng nói không bằng cớ.