Một buổi sớm ngày tháng một, đương vào mùa Khei nung nóng (mùa ăn chơi), Mat Nar, chúa bộ lạc Djarai, trở dậy thì mặt trời đã mọc cao hẳn. Mat Nar có vẻ hớn hở chứ không quàu quạu như mọi buổi sáng khác. Vừa ở trong buồng phía đông bước ra, gian buồng riêng của chúa nhà, Mat Nar đi thẳng ngay đến trước bếp lửa ở gian chính giữa, gọi là ngah. Vì gian này thường dùng làm buồng ngủ cho con gái chưa có chồng, nên Mat Nar không lấy làm lạ khi nghe thấy Pengai Lâng còn nằm gục bên chiếc guồng xe sợi... - Pengai Lâng à, dậy thôi chứ! Ồ, con gái đâu lại ngủ trưa hơn cả bố thế! Pengai Lâng cựa mình rồi ngồi nhỏm dậy. Mat Nar đọc to một câu tục ngữ: - Jing to bri, ti tơ hnam! Pengai Lâng cười che lấp sự xấu hổ và nũng nịu cãi: - Đêm rồi con làm việc khuya quá, mãi đến gần Nar lech con mới đi nằm ngủ, trách nào không dậy trưa một tí! - Ừ, con gái ta ngoan lắm, ta có biết! Pengai Lâng chẳng những ngoan mà còn xinh đẹp một cách lạ, đúng với tên người đẹp của nàng. Thiếu nữ có một khổ người vừa vặn, tròn trặn, đôi vú cong và nhọn hoắt như sừng bò tót, lưng thon như lưng beo, mông tròn như mông ngựa, chân tay dài mà nở nang đều đặn. Mặt nàng hình bầu bầu như cái mật gấu, sống mũi hói dẹp, xương lông mày nhô cao làm cho cặp mắt to lui vào bóng tối một chút nên càng đậm đà. Phải cái miệng buồn, vì góc mép luôn luôn trễ xuống. Pengai Lâng thuộc hạng người đa tình, xok mat tơnhur, thẳng thắn, thương người, nhưng cứ nhìn cái mũi nàng thường nheo nheo lại thì biết nàng cũng thuộc hạng người cao kỳ, đáo để, muh nhernher. Hình dung của Pengai Lâng khác hẳn cái hình dung của bố. Thực vậy, Mat Nar (mặt trời) là một người tầm vóc cao lớn, ngực vuông, bụng đõn, đùi dế, lưng ong và có những chân tay rắn như sắt. Mặt ông ta dài nhưng nửa dưới bị khuất sau chùm râu loăn xoăn và rậm. Mái tóc đỏ như râu ngô, vầng trán gồ cao khiến đôi mắt nhỏ, lờ đờ càng dữ như mắt hùm. Mat Nar dữ tợn thật, mặc dầu ông ta vẫn cười oang oang mà nói: " Bơr hắp glai, táih bĩ loch!" (Miệng nói như sét, không đánh ai chết). Mat Nar ngồi xuống trước bếp lửa. Ông nhồi thuốc lá vào điếu đoạn châm lửa hút từng hơi nghe bằm bập... Toàn thân ông để lộ, trừ tấm phá, quấn ngang từ lưng xuống đến khoeo, dệt bằng chỉ màu sặc sỡ. Trong cái tranh tối tranh sáng của nếp nhà sàn rộng rất ít cửa, Mat Nar phảng phất giống một pho tượng hung thần Do'rang bằng đồng hun. Nhưng, như trên đã nói, Mat Nar, hôm ấy có vẻ dễ dãi, vui tươi khác hẳn mọi bận. Chứng cớ là Mat Nar đã bắt đầu nói đùa cô con gái yêu của ông ta. Sự vui vẻ khác thường ấy phải có một nguyên nhân nào bí mật và quan trọng! Chính thế, Mat Nar không bao giờ vui vẻ một cách ngẫu nhiên. Ít lâu nay, ông vẫn thèm thuồng sự giàu có của bộ lạc Brahnar, tức là s'roc Bupràng, do Mai Pha làm chúa. Gớm, trâu bò ở s'roc ấy sao mà nhiều quá, thực đếm không xuể! Ông mà được những của cải ấy chia cho bộ lạc ông thì cứ gọi là tha hồ bán cho các Kuan Phalang (quan Pháp) và Pengai Yoan (người Việt Nam). Ông dự tính đã lâu lắm một vụ cò măng. Ông đã tự mình hoặc sai người đi dò xét địa thế, đường lối và tình hình của s'roc Bupràng. Cách canh phòng của Mai Pha đã làm cho ông phải khiếp phục và khen ngợi. Tuy thế, Mat Nar vẫn không ngã lòng. Ông nhất định thi hành cái ý cướp bóc của ông cho bằng được. Bao lâu nay, ông vẫn âm thầm nghĩ mưu kế để làm cho sự phòng thủ kiên cố của s'roc Bupràng thành vô công hiệu. Ông lại đã cầu khẩn đến cả sự phù trợ của các đấng thần minh nữa, ví dụ như Bok Glaih, thần sấm sét và chiến tranh, mà dân mọi tôn thờ vào bậc nhất. Sự cầu nguyện của Mat Nar đã cảm động tới Bok Glaih nên đêm qua Bok Glaih có hiện về. Nguyên lúc ấy, vào khoảng lao gơgól, Mat Nar đương mơ mơ màng màng thì chợt thấy một con dê xồm đen không biết từ đâu hiện đến, to như con bò mộng. Con dê ấy tiến đến trước Mat Nar, rùng mình mấy cái làm rung chuyển cả trời đất rồi hóa thành hình người, hai cánh tay đầy những lông, nom rất dữ tợn. Mat Nar biết đấy là một vị thần thiêng, vội quỳ xuống lạy. Thần nói tiếng ồ ồ như thác đổ: "Ta là Bok Glaih đây. Mi hãy theo ta!" Nói đoạn, Bok Glaih cầm tay Mat Nar dắt vào rừng, sau khi đã trao cho Mat Nar một cái nỏ. Mat Nar vừa mừng vừa sợ, chân bước mà lòng hoang mang, trí vơ vẩn lạ. Bỗng Bok Glaih trỏ tay về phía trước mà nói: "Bắn đi, ta xem!" Như cái máy, Mat Nar vâng lệnh. Ông giương nỏ, đặt tên, bắn ra luôn một chặp không biết là bao nhiêu phát. Hàng trăm tiếng lẹc khẹc nổi lên. Lúc ấy, Mat Nar mới biết mình bắn vào một đàn khỉ làm cho chúng sợ chạy tán toạn. Bok Glaih và Mat Nar lại gần xem thì thấy khỉ bị trúng tên chết vô số. Bok Glaih lấy làm bằng lòng và ngài cất tiếng cười một thôi dài như súng nổ. Mat Nar choàng dậy, mới hay mình qua một giấc chiêm bao... Lúc ấy vào khoảng Nar kơjung rồi. Mặt trời đã vượt khỏi ngọn tre. Mat Nar ra bếp ngồi như ta đã thấy. Ông ta nghĩ ngợi rất lung về giấc chiêm bao nọ, tuy ông ta vẫn vui vẻ tin là dữ ít lành nhiều. "Không biết ấy là điềm tốt hay xấu? Phải hỏi pơjâu (thầy phù thủy) mới được!". Mat Nar định thế, nhưng trước khi pơjâu đến, ông đã làm phép án để ngộ cái mộng kia có thể là điềm xấu thì nó cũng không thực hiện được. Mat Nar cầm một thanh củi cháy dở gõ mạnh xuống thành bếp ba cái và nói: "Bok Kơi Dơi!ia Kon Keh! Xin các ngài đừng cho điều dữ vào rông (nhà) tôi!...". Dứt lời, ông với chiếc tù và treo trên gác bếp và thổi một hồi gồm chín tiếng ngắt thành ba đoạn. - Pơjâu sắp đến! Mat Nar ngồi xuống trước cửa bếp và bảo Pengai Lâng: - Con mang kang rượu về đây cho ta! Thiếu nữ vâng lời. Nàng vào buồng cha rồi đem ra một cái ghè bằng đất nung, trong có sẵn cơm ủ men và hai cái cần trúc, cong như xe điếu ống của ta. - Con đổ nước cho ra rượu nhé! - Thong thả! Ta còn chờ pơrâu. - Đã có việc gì mà phải gọi pơrâu? - Hừ, không được bép xép! Chuyện này phải giữ kín kẻo nhỡ đến tai chơ lâm chơ lu thì hỏng cả! (chơ lâm chơ lu là người ô uế như trai gái dâu bộc, đàn ông đàn bà ngoại tình, có ảnh hưởng rất xấu cho mọi việc). Pengai Lâng không dám hỏi nữa. Nàng về chỗ ngồi và lại bắt đầu dệt nốt tấm vải trắng mắc trên khung cửi. Vừa lúc ấy có tiếng nước dội ở chân thang, một người nào đó đương rửa chân cho sạch trước khi lên nhà. Mat Nar nhìn chăm chăm ra đầu thang. Một phút sau, ông ta kêu: - A kìa, pơrâu! - Bok mi lang! (Chào ông mạnh giỏi). - Cảm ơn! Pơrâu vào đây! Thầy phù thủy nhìn kang rượu: - Làm gì mà uống rượu? - Được rồi, hãy ngồi xuống! Mat Nar vừa nói vừa vuốt một cần trúc cắm trong ghè và hút rượu uống trước. Ấy là một tục lệ ai cũng phải theo: trước khi mời khách uống rượu, mình phải uống trước đã, để tỏ ra rằng rượu không có pha thuốc độc. Mat Nar xòe tay mời: - Pơrâu uống đi! - Nào, thì uống... Tôi đương sắp vào thăm rẫy ngô ở trong rừng thì nghe ông rúc tù và gọi vội đến ngay đây. Chẳng hay Tơ đam Bluh (ông tướng hoặc ông chúa) hỏi gì? - Tôi chiêm bao lạ lắm!... Nhưng pơrâu uống đi đã... - Rượu thì không phải giục lão già này... Phải, người ấy là một ông cụ già, thân hình khô như một cái túi da trong đựng bộ xương lủng củng. Ông ta thuộc vào cái hạng đặc biệt của các dân tộc còn mọi rợ, một hạng rất quyền thế vì đứng vào cái địa vị giữa thần linh với người, làm cái gạch nối cho thế giới vô hình và cõi nhân gian: hạng pơrâu. Pơrâu có nhiều hạng khác nhau, mỗi hạng theo một vị thần và có những lối phù phép đặc biệt. Ví dụ trong bộ lạc có một người ốm, pơrâu sẽ được mời về cúng chữa. Nếu ông thầy ấy thuộc hạng "pơrâu soi đèn" thì ông ta sẽ cầm một ngọn sáp mà soi khắp thân thể người ốm để tìm chứng bệnh. Nếu ông thầy thuộc vào cái hạng "đo gang" hay "đo sải" thời ông ta sẽ làm thuật này: một người kể tên các chứng bệnh, mỗi lần kể một bệnh riêng, pơrâu sẽ lấy tay đo từng gang trên mình người bệnh, bắt đầu từ ngón tay giữa bên trái sang đến vai bên mặt xem được cả thảy mấy gang và ngược lại. Nếu hai lần đo cùng đúng số gang thì người ốm quả mắc cái bệnh y kể. Pơrâu đo bằng sải tay cũng làm giống như vậy. Bọn pơrâu bóp trứng gà thì không chữa bệnh, chỉ dùng thuật tìm kẻ gian, bói toán, đoán điềm giải mộng. Lão già Tơ Lung Hu được Mat Nar mời đến thuộc vào hạng này. - Tơ Đam Bluh có chuyện gì mà mãi không chịu nói? - À, đêm qua tôi nằm chiêm bao thấy lạ lắm, không biết điềm lành hay dữ, vì thế phải mời Tơ Lung Hu đến để đoán hộ... - Chiêm bao thế nào? - Tôi thấy một con dê xồm đen... - Ồ lồi!... - Con dê ấy hóa ra người, cánh tay đầy những lông... - Đích rồi! Bok Glaih đấy! - Bok Glaih? Ồ! - Tơ Đam Bluh cầu nguyện thần phải không? - Phải rồi! - Thế thì Bok Glaih đã hiện về... - Lạy ngài vạn lạy... Thảo nào mà tiếng nói tiếng cười của ngài đều vang như sấm... - Chính thế! Ngài là thần sấm sét và chiến tranh mà lại! Sao nữa? - Ngài cầm tay tôi dắt tôi vào rừng. Đến một chỗ, ngài bảo tôi giương nỏ bắn. Tôi làm theo lệnh truyền thì thấy là mình bắn vào một đàn khỉ đông quá, làm cho rất nhiều con chết, còn bao nhiêu hoảng sợ chạy tán loạn... - Chiêm bao tốt quá! Cái điềm này mà nếu đi đánh giặc hay làm một vụ cò măng thì thể nào cũng được lợi. - Thật à? - Tơ Đam Bluh có thấy Tơ Lung Hu nói đùa bao giờ không? Mat Nar vui sướng hiện ra vẻ mặt. Ông vít cần trúc làm một ngụm dài rượu rồi nói: - Thế thì thực thần giúp ta! - Mat Nar định đi cướp chỗ nào à? Mat Nar nháy mắt cho Tơ Lung Hu, ra hiệu có Pengai Lâng ngồi đấy và khẽ nói: - Việc kín, đừng tiết lộ cho trẻ con nó biết. Tơ Lung Hu liền thấp giọng: - Định cò măng thật à? - Ừ! - Đâu? - Bupràng. - Bupràng? - Nhiều trâu bò lắm! Cái số tù binh đem về làm con tôi cũng nhiều, hoặc bán sang Lèo rất được giá. Tơ Lung Hu lắc đầu: - Không xong rồi! - Sao mà không xong? - Mai Pha chẳng phải là người bắt nạt nổi đâu! - Tôi không sợ nó! - Con cọp của dân Brahna đấy... - Nhưng con cọp nhìn mặt trời của dân Djarai sẽ chói mắt! Vả lại, Bok Glaih đã báo mộng rồi, ta sẽ được lợi... - Ừ nhỉ! Mat Nar cười vang: - Có phải không? - Ừ. - Giờ chỉ còn phải nghĩ mẹo để vào được trong s'roc nó... - Tơ Đam Bluh đã có cách nào chưa? - Có rồi, nhưng pơrâu cứ thử nghĩ xem, nếu chúng ta cùng hợp ý nhau thì mười phần sẽ chắc cả mười. - Phải đấy, để tôi nghĩ... Pơrâu làm một kang rượu nữa rồi bó gối ngồi im lặng, mắt đăm đăm nhìn ngọn lửa cháy trong bếp. Tơ Đam Bluh, trong khi ấy, miệng không rời đầu cái cần trúc. Ông ta uống liên miên... Bỗng, pơrâu ngẩng nhìn chủ nhà với cặp mắt sáng ngời: - Thấy rồi! - Nói đi! - Này nhé, chung quanh s'roc, Mai Pha sai thả rất nhiều chông. Ta lấy da con guar mà bọc hai ba lần vào gan bàn chân thì không còn sợ gì nữa. - Đúng! - Mai Pha sai chém ngang lưng búi tre để cho lũy thêm dày... - Có cái này phá khó quá, tôi... - Để tôi nói! - Được rồi! - Ta sai đàn em nấp ở búi rậm bắn tên lửa vào. Mat Nar vỗ tay reo: - Đúng ý ta! Bao nhiêu nhà trong s'roc nó sẽ cháy bùng cả lên như đuốc. Ta cứ ở ngoài tối nhắm kỹ từng thằng một thì chúng nó sẽ không còn một mống nào. Chúng nó dù muốn ra cũng không được nữa. Lũy tre dày nó dùng để giữ ta bây giờ thành ra giam chặt nó vào một lò lửa... Bok Kơi Dơi à!... Phen này thì bố con Mai Pha phải chết. Ai bảo nó cứ coi thường mọi Djarai chúng ta mãi! Câu sau cùng khiến cho Pengai Lâng giật bắn người. Nàng ngẩng đầu và ngơ ngác nhìn cha rồi nhìn Tơ Lung Hu... Từ lúc hai người đàn ông rì rầm bàn tán, Pengai Lâng vẫn lắng tai nghe. Là vì, sự tò mò của nàng bị kích thích rất mạnh bởi cái vẻ bí mật của Mat Nar và lão thầy phù thủy. Pengai Lâng vẫn biết có một vụ cò măng đương dự bị trong nhà nàng, nhưng Pengai Lâng không ngờ cái đích của sự cướp phá ghê rợn ấy lại chính là s'roc Bupràng. Và chính vì thế, Pengai Lâng mới giật mình khi nghe ông bố gọi đến tên cha con chàng Mai Khâm. Pơrâu cũng tỏ ra hăng hái tán thành cái ý định của Mat Nar: - Lão Mai Pha đáng ghét thật! - Được, để ta sẽ tính cho nó! Pơrâu truyền lệnh cho bao nhiêu con trai đứng bóng hôm nay phải đem đủ khí giới đến hợp ở rông này, nghe chưa! - Xin vâng. Nhưng làm ngay tối hôm nay à? - Chứ sao? Mình để lâu, nhỡ gặp chơ lâm chơ lu thì hỏng việc mất. - Ta cũng nên bói lại một lần nữa trước khi đi... - Có chứ! Đứng bóng hôm nay, trai tráng cứ việc đến họp ở đây. Tôi sẽ cầm giáo ra đi để bói xem thế nào. - Hễ gặp chim diều hâu bắt rắn bay từ tay mặt qua tay trái ta là tốt... - Còn như nếu nó bay trái lại thì là xấu chứ gì? - Phải. - Được rồi. Bây giờ pơrâu về đi!...