Hãy nói khi ấy ở trong kinh, khách nghe danh tôi mà đến nhiều lắm. Nguyên có lời đồn rằng được đại thần tiến cử, có thánh chỉ tuyên triệu, tôi là bậc kỳ tài nơi núi non, còn y dược là nghề mọn có đáng kể chi. Từ đó các quan nha đệ tử và những người trong đám nho học ngày ngày kéo nhau đến hỏi thăm tôi, hoặc nói chuyện thời nay, kể chuyện thời xưa, hoặc bàn luận cái hay, cái dở trong nghề thuốc. Chỗ ngồi không lúc vắng khách, chén nước không buổi vơi trà. Trong những ngày ấy cùng người thù tạc thật là bận rộn. Ngày kia Hình quan tên Bật Trực, người ở An Toàn. Giám sinh tên Hằng người ở Nộn Liễu và hai Huấn đạo, một tên Dư, một tên Vụ, đều là anh em ở Đông Lũy; cả bốn ông ấy là những dật sĩ, cùng với Giám sinh Sơn Tây hiệu Thanh Hồ, Sơn Nam Thi Xã hiệu Thúy Anh cùng mang theo rượu với đồ nhắm đến chỗ tôi ngụ đánh chén. Các ông hỏi tôi rằng: "Nghe nói tiên sinh đã tinh thông cái học về tính mệnh lại có cái thi tứ phong lưu của Lý Đỗ, chắc đã soạn thành nhiều bài thơ, xin đừng giấu lời vàng ngọc mà cho kẻ hậu bối được thăm chốn cung tường, có nên chăng ?". Tôi từ tạ mà rằng: "Thơ là để nói lên cái chí của mình, cái chí ắt hiện ra ở lời thơ; chẳng qua cũng góp nhặt những bài cũ kỹ, lời thì tạp nhạp, tiếng thì quê mùa, há dám múa rìu qua mắt thợ để làm trò cười sao ?". Các ông nói: "Tiên sinh chẳng nên quá khiêm tốn, chúng ta đều là đồng đạo, ý đã hợp, hà tất ngần ngại chi". Tôi mới đem bài thơ Cảm Hoài lúc đi đường vâng chỉ về kinh đệ nạp để các ông coi. Viên Hình công nói: "Đạm bạc mà có ý vị, hòa nhã mà ra kiêu căng. Chẳng nói đến sang mà nói đến giàu, đúng là ý tại ngôn ngoại. Ý vị chứa đựng chẳng cùng vậy". Viên Giám sinh nói: "Một giòng khí vị do cảnh khói mây tạo ra cho thấy rõ ràng ngài là bậc ẩn giả vậy". Tối đến tiệc tan, mọi người giải tán. Ngày hôm sau, các ông ấy đều sai người nhà đưa thư đến. Tôi mở ra coi thì là những bài thơ họa lại thơ của tôi, tôi giữ cả lại để lưu chiểu. Thơ họa của Viên Hình Công và lời dẫn Tiên sinh vốn dòng trâm anh, rời bỏ đến chốn lâm tuyền đã bao nhiêu năm tháng rồi. Kẻ biết thời vụ như tiên sinh hẳn có điều siêu việt khác người, lánh ẩn tu dưỡng, chơi coi nước non, đáng là vị lãnh tụ trọng vọng như sơn đẩu, bọn sinh sau thực chẳng noi kịp. Nay thăm nhà: khăn tẩm sắc khói mây vẩn, lời đượm mùi dược hoa thơm, thật là vui thích thay! Lại nghe nói ngón đàn cầm của tiên sinh cũng là một cái thú cao diệu (lúc đó chỗ tôi ngồi có cái đàn cầm bảy dây). Phong nhã khiến người mến phục; bất giác tối sập đến, nay xin nối điêu, nếu thơ được thâu nhận thì lấy làm hân hạnh. Thù thị trâm anh khứ luyện chân Kim sa ngân tuyết bất ưng bần Nhất lung quế truật dược trung vật Vạn trạng yên hà phương ngoại thân Chữ thạch lạc nhiêu tri vị xứ Tiêu đồng hận thiểu thẩm âm nhân Cung tinh thử nhật Hiên Kỳ hội Hảo tế thị dân phụ thị quân. Coi nhẹ công danh luyện tính chân Cát vàng tuyết bạc há đâu bần Một lồng quế truật bền hương dược Muôn lớp yên hà gửi tấm thân Chữ thạch ai kia vui biết vị Tiêu đồng khách giận ít cao nhân Kỳ Hoàng hội ấy ngày nay gặp Gắng cứu dân lại giúp Thánh quân. Thơ họa của Nộn Liễu Giám Sinh với lời dẫn Nhà lan quyển vàng, giữa hạ gió mát, đó là cái lạc thú của ông vậy. Nay ông tuổi hạc đã cao mà cái chí cũng cao. Bữa nọ hân hạnh được ngồi hầu chuyện, ông cho coi bài thơ Thuật hoài lúc đi đường, đọc đi đọc lại, nhận thấy ý thơ mạnh mẽ, cốt cách cao quý, tỏ nỗi lưu luyến non xưa với đá trắng mây hồng. Nay trộm nối điêu mà họa lại. Cây vừng củ núi dưỡng thiên chân Đất tốt dong chơi há chịu bần Sơn dã cầm kỳ vui dật khách Trí nhân non nước được nhàn thân Liêm ngoan tục cải phô tâm tích Cao tễ linh đan cứu thế nhân Đã sẵn sâm linh đem bổ trợ Còn điều ngũ vị giúp minh quân. Hồ ma sơn dược dưỡng thiên chân Sinh địa ưu du bất ngã bần Tục đoạn cầm kỳ sơn dã khách Thong dong thủy thạch trí nhân thân Phong đẳng viễn chí liêm ngoan tục Thảo tiễn linh sa hoạt thế nhân Nguyên bị sâm linh kham bổ tễ Ưng điều ngũ vị tán minh quân. Thơ họa của quan Huấn Đạo (người anh) Chẳng đến Hương sơn hỏi giả chân Hãy coi phu tử chỉ vui bần Núi rừng học đạo thanh nhàn thú Đất nước nghe danh đạo đức thân Người hám lợi danh quen thế tục Ta đâu xu hướng giống thời nhân Già gây sự nghiệp nhờ tài lớn Mới rõ tôi hiền gặp Thánh quân. Mạc tựu Hương sơn đính nhạn chân Chỉ khan phu tử lạc nhi bần Lâm tuyền thúc nhĩ thanh nhàn thú Kinh quốc phiên nhiên đạo đức thân Chỉ kiến thao thao vô tự ngã Cố ưng lục lục bất như nhân Vãn thành khả kiến kinh luân hội Hữu thị thần tư hữu thị quân. Thơ họa của quan Huấn Đạo (người em) Cung đàn lý thú dưỡng thiên chân Hồ dễ giàu sang bức được bần Hoa động bay hương vui dật khách Trăng song vô sắc được nhàn thân Đón nghênh lễ ấy trưng long điển Cầm hạc tình này tựa cổ nhân Thành thị lâm tuyền qua lại khắp Giữ tròn hành chỉ đạo thần quân. Nhất khương lý thú lạc thiên chân Phú quý yên năng bức đắc bần Hoa quật hữu hương cung thắng khách Nguyệt song vô sắc ngụ nhàn thân Cung tinh sa giác phi thường điển Cầm hạc trung thành sự thích nhân Tuyền hác thị thành kinh lịch xứ Thời tai hành chỉ thái thiên quân. Thơ họa của Giám sinh Sơn Tây Hạo nhiên khí ấy bởi thiên chân Ngày tháng tiêu dao xá kể bần Bát trận xưa nay am thể chế Tam tài trời đất thấu tâm thân Tài không Khương-Phó hay yên nước Vọng sánh Kỳ Hoàng từng cứu nhân Ta muốn thay lời Sào Hứa nói : Ba vua Bốn Thánh buổi minh quân. Hạo nhiên chính khí đắc thiên chân Tuế nguyệt tiêu dao bất kể bần Bát trận cổ kim minh thể chế Tam tài thiên địa hội tâm thân Tài phi Khương Phó năng y quốc Vọng thiếp Kỳ Hoàng lũ hoạt nhân Vị ngã đương vi Sào Hứa ngữ Tam hoàng, Tứ thánh thái bình quân Thơ của Cựu Thi Xã Thuở thiếu thời tôi từng kết bạn với hàng chục người ở kinh dô, lập thành một thi xã. Nay tôi trở lại đây thì người người đã phân tán, chỉ còn lại vài ba kẻ mà thôi. Đã sẵn lòng chay dưỡng tính chân Không cần giàu Khải, học Nhan bần Ba nghi sơn thủy ta tìm thú Trăm trận biên thùy kẻ dấn thân Trên lộ trần ai cam lữ khách Trước sân phong nguyệt họp thân nhân Dù ai có hỏi ta sinh kế Cười trỏ linh đan cố Lão quân. Lãnh đắc trai tâm dưỡng đắc chân Vô cầu Khải phú học Nhan bần Thanh sơn lạc ngã tam nghi thú Tử tái nhiêu tha bách chiến thân Lộ thượng trần ai hành lữ khách Đình tiền phong nguyệt cố tri nhân Thuyết dư cảm vấn tam sinh kế Tiếu chỉ linh đan cố Lão quân. Sau khi đọc những bài thơ ấy, tôi nói: "Viên Hình công có phong vị nhà thơ. Còn Giám sinh ở Nộn Liễu, Giám sinh ở Sơn Tây cùng với hai viên Huấn đạo đều có khí vị của nhà nho mà chưa thoát tục. Đến như thơ của Thúy Anh thì tư tưởng bay bổng tận trời cao, viễn vông không đâu, thật đáng nực cười". Tôi biên chép tất cả để coi cho vui.