Chương 42: Làn sóng di dân Những tuyên truyền viên như Vương Đại Trị không phải hiếm, họ thâm nhập về quê nhà để quảng bá lợi ích của việc tới thuộc địa Đông Phi, xóa tan nỗi lo của người Hoa. Dĩ nhiên, họ cũng mở ra con đường cho những người dân khốn khổ mù chữ, không có kiến thức kia tìm được con đường sống. Nếu không có người giới thiệu hoặc dẫn dắt, thì người thường sẽ không dễ dàng bước chân vào lĩnh vực mà họ chưa từng biết đến. Ai mà muốn ở quê nhà chịu đói chịu rét, chỉ là trước kia không biết, hoặc không có đường đi. Nay đã biết rồi, chỉ cần có miếng ăn, thì bán cả mạng sống này cũng chẳng sao! Trong số đó, người nổi bật nhất là tuyên truyền viên tên Trương Căn Sinh. Quê hương của hắn đang phải chịu nạn hạn hán, vừa khi hắn trở về, phản ứng bùng nổ mạnh mẽ, thậm chí dân từ mấy làng bên cũng chủ động đến ghi danh. Tình hình thực tế ở thuộc địa Đông Phi ra sao, những nạn dân ấy không rõ. Nhưng chỉ nhìn vào vẻ ngoài của Trương Căn Sinh thì cũng biết hắn không phải người chịu khổ. Thời buổi này, nhìn một người sống thế nào thì cứ nhìn ngoại hình là biết. Đa số dân thường đều mặt vàng gầy ốm, xương cốt lộ rõ, không thấy tí mỡ thừa nào. Mà Trương Căn Sinh, chỉ cần đứng đó, đã thể hiện rõ trạng thái cường tráng mà người ta thời này theo đuổi—nghĩa là được ăn no. Hơn nữa, Trương Căn Sinh! Ai quanh vùng mà không biết hắn? Năm xưa người Tây đến đây chiêu mộ nhân công, lúc ấy cuộc sống vẫn còn cầm cự được, mọi người chỉ ôm tâm lý xem trò vui khi thấy Trương Căn Sinh bước lên “thuyền giặc”. Dẫu sao thì mấy tên Tây dương quỷ kia có thể có ý tốt gì? Thậm chí từng có lời đồn rằng lũ quỷ Tây phương là yêu quái ăn thịt người. Một khi Trương Căn Sinh đi rồi thì chắc chắn không trở về nữa. Nhưng nay một năm đã trôi qua, Trương Căn Sinh lại trở về, lời đồn tự sụp đổ. Nhìn Trương Căn Sinh quần áo bảnh bao, tinh thần phấn chấn, dân chúng bị thiên tai liền hỏi han đủ điều. Còn chuyện Trương Căn Sinh cắt bỏ bím tóc, mọi người không quan tâm lắm - không thấy khi đoàn người của anh ta đến, bọn nha dịch trong làng cúi đầu khúm núm sao? Điều đó chứng tỏ bọn họ căn bản không sợ quan phủ. Dẫu sao thì vào thời đại này ở Thanh triều, chỉ có đảng cách mạng hoặc kiểu loạn binh ở phương Nam mới để tóc xõa hoặc cạo đầu. Mà loại người ấy, quan phủ vừa thấy là lập tức ra tay, nhẹ thì tù tội, nặng thì xử bắn. Rõ ràng Trương Căn Sinh không thuộc hai loại đó, nên người quen biết trong làng bèn đến hỏi chuyện, Trương Căn Sinh cũng chẳng giấu diếm điều gì. Sau khi nghe lời hắn kể, dân làng kích động vô cùng. Trên đời này mà lại có chuyện tốt thế sao? Đám dân đói đến độ không có nổi miếng ăn liền lập tức chạy khắp nơi truyền tin. Thế là các làng lân cận cũng được tin, người càng đông thì càng thêm can đảm. Dân làng bèn nghĩ rằng cùng nhau đến thuộc địa Đông Phi, ít ra cũng có người bầu bạn mà dựa vào. Cách nghĩ của những di dân này cũng không thể trách được. Chỉ tiếc rằng thuộc địa Đông Phi sẽ không để họ ở chung. Đến lúc đó vẫn sẽ bị phân tán, điều phối đến các nơi khác nhau trong thuộc địa, điều mà dân làng tất nhiên không thể biết trước. Thế là khu vực phụ trách bởi Trương Căn Sinh trong ngày hôm ấy có hơn một ngàn người đăng ký đi Đông Phi. Điều này khiến nhân viên tại Giao Châu Loan gặp khó khăn lớn, phải khẩn trương điều động một lượng lớn lương thực và thuốc men mới có thể ổn định được tình hình. Vì vậy phải lập tức báo cáo lên cấp trên, yêu cầu điều thêm vài chiếc tàu, đồng thời thông báo cho thuộc địa Đông Phi chuẩn bị thêm khẩu phần để để tiếp nhận làn sóng di dân này. Ernst cũng mua thêm một lô lương thực từ châu Âu gửi về Đông Phi để dự trữ trước. Vùng Trực Lệ phía bắc Giao Châu thì nhiều người chọn đi Quan Đông, còn vùng phía nam Giao Châu, đặc biệt là khu giao giới giữa ba tỉnh An Huy, Hà Nam và Sơn Đông lại chọn đi Đông Phi. Một điểm rất hiệu quả trong việc chiêu mộ nhân lực cho thuộc địa Đông Phi là trên đường ra cảng sẽ được cung cấp cơm nước, cho đến khi đến Đông Phi thì toàn bộ khẩu phần đều miễn phí. Nhưng một khi đã đến nơi thì bắt buộc phải tham gia lao động. Còn những người nhất quyết không rời quê hương thì tất nhiên chẳng thể cưỡng ép. Nhưng rồi tương lai sẽ có lúc họ hối hận. Đông Phi có phải thiên đường hay không không quan trọng, quan trọng là Đông Á hiện tại chính là địa ngục. Sau này, theo thống kê đăng ký dân cư của thuộc địa Đông Phi, chỉ sau đợt vận động hồi hương tuyên truyền di dân của người Hoa lần này, trong ba tháng tiếp theo đã có hơn năm vạn người di cư đến Đông Phi. Làn sóng di dân tăng vọt nhanh chóng lấp đầy khoảng trống đất đai ở khu Duyên Hải thuộc địa Đông Phi. Vùng Zanzibar bên cạnh chỉ có hơn mười vạn người, trong khi khu vực ven biển của thuộc địa này sau đợt di dân đã nhanh chóng đạt gần sáu vạn người. Cũng may là giờ Ernst đã gia nghiệp hùng mạnh, chứ nếu không thì ai có thể gánh nổi việc tiếp nhận năm vạn người trong thời gian ngắn? Kẻ thắng lớn khác trong đợt di dân lần này chính là người Hà Lan. Ernst đã ký với họ một hợp đồng dài hạn, mức hoa hồng cơ bản là cố định. Nhưng vì đợt di dân tăng đột biến này, phải thuê thêm nhiều tàu từ người Hà Lan, nên tất nhiên chi phí cũng tăng theo. Sau đó, hạm đội Hà Lan chia làm ba đợt, cứ sáu ngày lại đến thuộc địa Đông Phi một lần, dỡ người xuống cảng Dar es Salaam rồi lập tức quay lại Đông Á chuyến tiếp theo. Sau khi những di dân này đến Đông Phi, một phần sẽ được phân đến các khu vực đang xây dựng phía Tây như khu vực Đại Hồ (hồ Victoria) và khu hồ Solen (hồ Tanganyika)… Nhưng phần lớn vẫn sẽ được đưa đi khai khẩn vùng đất bỏ trống tại khu ven biển. Sau khi đuổi dân bản địa đi, vùng đất ấy vẫn còn bỏ hoang. Giờ đây, khi có nhân lực, lập tức tổ chức chia nhóm tiến vào nội địa khu ven biển để khai hoang, bắt đầu từ phía Bắc, kéo dài đến khu vực gần Trấn thứ Nhất ở phía Nam. Dòng người di dân không ngừng quả thực đã khiến người Zanzibar tại cảng Dar es Salaam chấn động không ít. Khi Quốc vương Zanzibar nghe tin về làn sóng di dân ồ ạt cũng chẳng có hành động gì, ngược lại càng tỏ ra buông xuôi. Có thể nói rằng thuộc địa Đông Phi lúc này đã hoàn toàn đứng vững gót chân. Dù Zanzibar có liên minh với Bồ Đào Nha cũng không thể lay chuyển sự thống trị của thuộc địa Đông Phi tại khu vực. Trước kia dựa vào uy hiếp quân sự chỉ là biện pháp tạm thời, còn bây giờ khi dân số đã tăng lên, mới thật sự là kế lâu dài giữ vững trị an. Dựa vào lực lượng di dân mới, khu vực ven biển hình thành hơn một trăm thôn làng, mỗi làng cỡ vài trăm người. Ba cứ điểm sau được nâng cấp thành ba khu hành chính cấp trấn vì số dân tăng lên, mỗi trấn có khoảng một hai nghìn người. Chỉ cần số dân trong các trấn này tăng thêm chút nữa, Ernst sẽ cho xây dựng một số ngành công nghiệp sơ cấp đơn giản tại đây, hình thành hình thái ban đầu của các đô thị có sản xuất. Hơn nữa, đợt di dân lần này không còn chủ yếu là cá nhân như trước. Do ảnh hưởng của thiên tai, một số gia đình nhỏ cũng kéo nhau đến Đông Phi tìm kế sinh nhai. Để dễ bề cai trị, các di dân đều được phân tán, người từ các địa phương khác nhau bị trộn lẫn để tạo thành các thôn làng mới. Do đó, người trong những thôn làng mới này thậm chí còn nói tiếng địa phương khác nhau, lại chẳng quen biết nhau, đương nhiên càng phụ thuộc vào sự điều phối quản lý của chính quyền thuộc địa. Nông cụ bằng sắt mới được phân phát cho di dân. Nhận được công cụ sản xuất, họ làm việc rất hăng hái. Nhờ vào công cụ hiện đại, một số tù binh bản địa, ngựa và bò, đám di dân đã khai khẩn được gần năm trăm nghìn mẫu đất, chiếm 10% tổng diện tích khu ven biển, 30% diện tích đất canh tác, và 70% diện tích đất trồng có thể tưới tiêu. Trong đó, diện tích ruộng nước đạt 200.000 mẫu, sản lượng lúa một vụ dự kiến đạt 30 triệu kg. Sau khi trừ khẩu phần (mỗi cân thóc sản xuất khoảng 0,6 cân gạo), vẫn còn thặng dư 8 triệu kg. Diện tích đất còn lại trồng cây sisal và các loại cây khác. Ngũ cốc được sử dụng cho các đợt di dân và nhu cầu mở rộng tiếp theo, nên không tính đến việc xuất khẩu. Còn thu nhập từ xuất khẩu cây sisal, 5% được dùng để trả lương cho di dân và cán bộ quản lý. Tuy nhiên, do trong thuộc địa Đông Phi không có chỗ vui chơi giải trí hay tiêu dùng, Ernst cũng chẳng cần trả nhiều lương, chủ yếu mang ý nghĩa tượng trưng. Với diện tích đất khai khẩn bình quân hơn 8 mẫu/người, khối lượng lao động mà di dân phải gánh vác rất lớn. Tuy nhiên, Ernst không hề keo kiệt trong việc phân phát khẩu phần, gần như tương đương mức tiêu thụ lương thực chính bình quân đầu người của hậu thế. Do đó, dù không phát lương thì Ernst cũng không hề cảm thấy áy náy. Dù sao ở Viễn Đông, có làm quần quật cũng chẳng đủ ăn, còn đến Đông Phi, dù vất vả nhưng khẩu phần ăn vượt xa mọi quốc gia Đông Á hiện tại. Hơn nữa, dù diện tích đất khai khẩn lớn, nhưng cường độ lao động lại không cao như tưởng tượng. Ví dụ như công cụ, nông cụ từ châu Âu có chất lượng cao hơn hẳn so với viễn Đông. Kết hợp với việc sử dụng gia súc, tù binh bản địa và lao động tập thể hóa giúp giảm nhẹ đáng kể khối lượng công việc. Cũng không cần canh tác tỉ mỉ như Viễn Đông, thuốc trừ sâu và phân bón đều nhập từ châu Âu, quản lý đồng ruộng tương đối thô sơ. Dĩ nhiên, để khuyến khích năng suất sản xuất của di dân, thuộc địa cũng đưa ra chế độ thưởng phạt rõ ràng: làm tốt thì được ăn no, nhất là phần chia thịt rất quan trọng; làm không tốt thì có thể bị đói, lại còn bị bắt lao động công ích để phạt. Vào thời điểm nông nhàn, khu ven biển của thuộc địa Đông Phi đã tổ chức xây dựng được 196 km đường đất nguyên thủy, kết nối cơ bản sáu trấn quan trọng nhất khu vực. Tính đến cuối tháng 10 năm 1866, tổng số di dân cũ và mới cùng người Đức tại thuộc địa Đông Phi đã vượt quá 97.000 người. Khu vực Tanganyika của thuộc địa Đông Phi đã nắm chắc các vị trí trọng yếu và phần lớn đất đai. Tuy nhiên, giữa các cứ điểm di dân vẫn còn rất nhiều đất đai do dân bản địa chiếm giữ, với tổng số có thể vượt quá ba triệu người. Ngoại trừ khu ven biển, các khu vực còn lại vẫn tồn tại các bộ lạc bản địa quy mô không nhỏ. So với lực lượng bản địa hùng hậu ấy, có thể nói thuộc địa Đông Phi đã bước đầu hoàn thành chiến lược “thị trấn bao vây bộ lạc”. Mà dòng di dân từ viễn Đông vẫn không ngừng đổ về mảnh đất Đông Phi này—tất cả đều tạo điều kiện cho sự mở rộng tiếp theo của thuộc địa Đông Phi. (Hết chương)