Cvt: Ở cuối chương sẽ có Copy Trận Tát Nhĩ Hử và trận chiến ở Chương Cừ môn, trước khi Viên Sùng Hoán bị hàm oan cho bạn nào thích đọc nhé. Sùng Trinh hai năm trôi qua cực kỳ dài dằng dặc . Một năm này phi thường không bình tĩnh. Đối với tuổi trẻ tân hoàng Chu Do Kiểm mà nói, hắn đã từ vừa mới diệt trừ Ngụy Trung Hiền hăng hái, mà bắt đầu cảm nhận được phía sau truyền đến trận trận ý lạnh(*). Một năm này Hoàng Thái Cực, chinh phục Triều Tiên, bức bách Triều Tiên bỏ đi Sùng Trinh niên hiệu. Nghe được tin tức này về sau, tuổi trẻ Chu Do Kiểm hạ lệnh xử tử Dương Hạo. Đây là kẻ cầm đầu đưa đến Tát Nhĩ Hử thảm bại, từ tự Vạn Lịch bốn mươi bảy năm, bởi vì binh bại bị cách chức, đến Sùng Trinh hai năm bị giết, ròng rã trong tù nghỉ ngơi mười năm! Dương Hạo xử tử ngày đó, bầu trời không tinh cũng không âm, thậm chí ngay cả gió đều không có, sau khi đầu người rơi xuống đất, bởi vì đao phủ có sai sót, máu của hắn không có hoàn toàn thu vào một cái sứ thanh hoa bình, mà tràn ra ngoài một chút, nhuộm đỏ một mảnh đất vàng. Ngày 26/10, Hoàng Thái Cực suất bát kỳ quân chia binh hai đường, đường vòng Mông Cổ, tiến công Trường Thành quan ải Long Tĩnh quan cùng Đại An khẩu các vùng, từ mặt phía bắc tập kích kinh sư. Sau ba ngày, Hoàng Thái Cực thuận lợi đột phá Trường Thành, tại ngày 30/10, binh lâm Tuân Hóa thành, Tuân Hóa tại phía Đông Bắc kinh sư, khoảng cách kinh sư ba trăm dặm, kinh sư báo nguy! Ngày 29/10, Kế Liêu đốc sư Viên Sùng Hoán từ Ninh Viễn tiến về Sơn Hải quan, trên đường nhận được tin tức, Hậu Kim quân đã đột phá Trường Thành bắc tuyến, khẩn cấp an bài Sơn Hải quan Tổng binh Triệu Suất Giáo xuất lĩnh bốn ngàn khinh kỵ binh, ngày đêm không nghỉ tiến về Tuân Hóa ngăn cản Hậu Kim quân tiên phong binh lực, Viên Sùng Hoán tại ngày 05/11 suất Tổ Đại Thọ các tướng đích thân chọn chín ngàn khinh kỵ binh phi nhanh kinh sư. Triệu Suất Giáo lao vùn vụt ba ngày đêm, đi 350 dặm, ngày 04/11 đến Tuân Hóa, cùng Hậu Kim quân gặp nhau, lực chiến mà chết, toàn quân bị diệt... Ngày 20/11, Hoàng Thái Cực đại quân đến bên ngoài Thành Bắc Kinh, Minh tướng Mãn Quế, Hầu Thế Lộc không địch lại, lui vào ủng thành! Bên ngoài Quảng Cừ môn, Viên Sùng Hoán Quan Ninh thiết kỵ cùng Hậu Kim quân cũng đồng thời gặp nhau, Mãng Cổ Nhĩ Thái suất bốn kỳ binh lực tấn công mạnh Quan Ninh thiết kỵ. Viên Sùng Hoán tự mình dẫn Tổ Đại Thọ, Đới Thừa Ân, Vương Thừa Dận tạo thành Phẩm tự hình (品)phương trận độc cản mấy vạn Hậu Kim quân, kịch chiến bốn canh giờ, từ buổi sáng giờ Tỵ một khắc chiến đến buổi chiều giờ Dậu ba khắc, Viên Sùng Hoán người bị trúng mấy mũi tên, bởi vì người khoác trọng giáp, mà chưa xuyên thấu, trong khi chiến đấu, quân địch một người vung mạnh đao bổ về phía Viên Sùng Hoán, may mắn được gia thần Viên Thăng Cao lấy đao đỡ, suýt nữa mất mạng. Về sau Hoàng Thái Cực quân dần dần chống đỡ không được, A Ba Thái, A Tế Cách, Tư Cách Nhĩ lần lượt bị Quan Ninh thiết kỵ đánh bại... Đêm khuya, Viên Sùng Hoán suất năm trăm hoả pháo thủ, bốn phía tiến đánh Hoàng Thái Cực doanh địa, Hoàng Thái Cực quân đại loạn, liền rút khỏi bên ngoài Thành Bắc Kinh, xoay người, chạy trốn về phương Bắc! Mùa đông, tháng mười một, Sùng Trinh hai năm, Hoàng Thái Cực điều binh quy mô xuôi nam, kinh sư căng thẳng. Vì bảo trụ Bắc Kinh, triều đình gấp điều tứ phương quân đội phó Bắc Kinh phòng thủ. Cam Túc biên binh Lý Hồng Cơ sở tại bộ đội theo tham tướng Vương Quốc hướng kinh sư xuất phát, đi qua Kim huyện, các binh sĩ yêu cầu phát lương, tham tướng Vương Quốc lại cắt xén không phát. Thế là, tại Du Trung tham tướng Vương Quốc cùng nơi đó Huyện Lệnh bị giết, binh dân phát động binh biến. Sùng Trinh hai năm, Trương Bỉnh Trung mưu đồ bí mật tạo phản, vì thân hào nông thôn biết, hương dũng bắt không có kết quả, bỏ chạy vô tung. Sùng Trinh hai năm, tháng mười hai, bởi vì nghe đồn Viên Sùng Hoán cùng Hoàng Thái Cực có ngầm ước, bách quan vạch tội, Viên Sùng Hoán hạ ngục. Sùng Trinh hai năm tháng mười hai, Ngô Tam Quế hộ tống cữu phụ Tổ Đại Thọ hồi viên kinh sư, liền lấy được Quảng Cừ môn, Tả An môn hai trận thắng, coi là đại công! Không lường trước, lại bị coi như gian tế mà chửi rủa, tại thành hào (sông bảo vệ thành) ngủ ngoài trời nửa tháng, Kinh doanh từ trên thành ném gạch đập chết ba người, Tuyển Phong ra khỏi thành chém chết sáu người, tuần tra ban đêm binh sĩ bị giết hoặc bắt chẹt , chờ đến Viên Sùng Hoán hạ ngục, chúng tướng sĩ đã là nản lòng thoái chí. Đều là nói "Lấy đốc sư chi trung, còn không thể tự miễn, chúng ta ở đây như thế nào?" Lại không nghe Tổ Đại Thọ hiệu lệnh, chạy đi về phía đông. Sùng Trinh hai năm ngày cuối cùng, Vân Chiêu mời Từ Nguyên Thọ, Vân Phúc, Vân Mãnh, Vân Hổ, Vân Báo, Vân Giao, Vân Tiêu ăn lẩu, chúc mừng hắn trồng ra lứa thứ nhất quả ớt! Đập nát quả ớt bên trong tăng thêm hoa tiêu, bát giác mười một loại gia vị, dùng dầu nóng giội cho, mùi thơm nức mũi. Lại rót tiến màu trắng sữa canh gà bên trong, Vân Chiêu lệ rơi đầy mặt. Đập nát tỏi mạt, cắt đến tinh tế rau thơm, hương hành, tăng thêm tương vừng, dầu vừng, dầu chiên qua đập dẹp hạt đậu, cùng hiện giết dê béo, Vân Chiêu ăn một miếng về sau, liền không còn có nói câu nào. Thẳng đến đũa bị Vân Mãnh đánh bay về sau, mới đem đầu từ nồi sắt phía trên thu hồi lại. "Mẹ ngươi cùng tỷ tỷ ngươi nhóm có hay không ăn?" Vân Chiêu nhìn hằm hằm Vân Mãnh nói: "Các nàng nơi đó có giống nhau như đúc đồ vật!" Vân Mãnh lại không đáp lời, Vân Chiêu muốn lần nữa đem đầu chui vào nồi sắt phía trên, qua mấy lần đều không thể thành công. Đột nhiên cảm giác được có người lôi kéo bắp đùi của hắn, cúi đầu nhìn lại là Tiền Thiếu Thiếu, bên trong chén nhỏ của hắn có rất nhiều thịt dê. Vân Chiêu chính đang kinh ngạc thời điểm, mới phát hiện, Tiền Thiếu Thiếu trong chén thịt dê đều là từ Vân Mãnh đám người trong chén trộm được. Đối với người khác trong chén đồ vật, Vân Chiêu tự nhiên là không ăn , Tiền Thiếu Thiếu gặp Vân Chiêu không chịu ăn, liền tiếp tục núp ở dưới mặt bàn vùi đầu ăn nhiều. Một con dê, một nén nhang thời gian liền hoàn toàn không thấy, khi Vân Chiêu cuối cùng đem đầu chen vào thời điểm, rất lớn nồi sắt bên trong, ngay cả nước canh đều không thấy. Vân Chiêu giận dữ đem trong tay chén nhỏ hung hăng đập xuống đất, đang ngồi đám người lại thờ ơ, chỉ có Tiền Thiếu Thiếu gặp tai vạ, bị đánh nát mảnh sứ vỡ làm bị thương ngón tay. Vân Mãnh từ trên cây chổi bẻ xuống một cán cây hạt kê, một bên xỉa răng răng, vừa hướng Vân Phúc nói: "Phúc bá, đây là tiểu tử này hữu dụng nhất một lần, ngài nói có đúng hay không?" Vân Phúc liên tục gật đầu. Từ Nguyên Thọ uống xong cuối cùng một ngụm canh, vỗ vỗ bụng nói: "Có điểm giống Thục trung mỏ muối khổ lực ăn rau trộn canh, liền là nhiều quả ớt, ha ha, không nghĩ tới cái này quả ớt còn có như thế chỗ tốt, uống một chén canh, toàn thân phát nhiệt, khí trời lạnh như vậy bên trong thế mà để mỗ gia toàn thân đổ mồ hôi, là cái thứ tốt. Đầu xuân về sau nhất định phải trồng nhiều!" Vân Báo uống một ngụm rượu liên tục gật đầu nói: "Trước kia ta luôn cho là ăn cơm so ra kém uống rượu có ý tứ, lần này khác biệt , ăn cơm chân chính so uống rượu thoải mái." Từ Nguyên Thọ nâng chung trà lên súc miệng, quay đầu nhổ ra nước trà nói: "Liền là thô tục một chút, bất quá, nhà các ngươi đại đa số người đều là cường đạo, đạo này ăn uống rất hợp khẩu vị của các ngươi. Không bằng liền gọi 'Khấu oa – Nồi giặc' được rồi." Vân Chiêu khinh bỉ nói: "Người ta có danh tự, gọi Hỏa oa - Nồi lẩu!" Vân Mãnh gật đầu nói: "Có đạo lý a, ăn thứ này miệng bên trong bốc hỏa, toàn thân đổ mồ hôi, gọi nồi lẩu xác thực hợp với tình hình." Vân Chiêu không có hảo ý nói: "Ăn thứ này, bốc hỏa không chỉ là miệng, ngày mai các ngươi liền biết ." Tiền Thiếu Thiếu cuối cùng từ dưới đáy bàn chui ra ngoài , gọi tới trong nhà bà tử, bưng đi nồi sắt, thu thập sạch sẽ cái bàn, chỉ để lại rượu cùng một cái lò than, hắn liền bưng tới thật nhiều dầu chiên qua hạt đậu cùng hạch đào các loại quả khô. Từ Nguyên Thọ ngó ngó cái này chuẩn bị nói dài lời nói tràng diện, liền đứng dậy đứng lên, đối Vân Chiêu nói: "Mưu đồ lúc muốn nhát gan, làm việc lúc còn lớn mật hơn." Nói dứt lời, liền rời khỏi phòng. Vân Mãnh chờ Từ Nguyên Thọ đi xa, liền nắm một cái hạt đậu có một viên không có một viên ăn, ăn mấy khỏa về sau liền thấp giọng nói: "Vương Nhị, Vương Đại Lương chết trận, hắn tàn quân hơn bảy ngàn người công Tam Thủy huyện, du kích Cao Tòng Long bại chết. Quan binh bị thương hơn hai ngàn người. Nghe nói thu hoạch tương đối khá." Vân Phúc thở dài nói: "Có thể có bao nhiêu thu hoạch đâu? Duyên Tuy địa ở đâu ra giàu có địa phương có thể để bảy ngàn người ăn uống no đủ? Liền xem như Diên An phủ giàu có chút, cũng không phải bảy ngàn nông phu có thể rung chuyển. Tả hữu xui xẻo là trong thành bách tính thôi, ngươi đem nông phu cướp bóc trong thành bách tính cũng gọi thu hoạch tương đối khá? Minh bạch nói cho ngươi, liền Tam Thủy huyện bộ dáng, đem đất trống đều cạo sạch sẽ , cũng so ra kém thiếu gia tại Tây An Thành làm cái kia một khoản buôn bán." Vân Tiêu cười nói: "Đó là chúng ta tìm được chân chính dê béo." Vân Giao cười to nói: "Đúng vậy a, đúng vậy a, Tiểu Chiêu, dù sao trong ngày mùa đông tất cả mọi người nhàn rỗi, ngươi còn muốn một cái biện pháp, chúng ta lại hung hăng vớt một lần." Vân Chiêu lắc lắc đầu nói: "Chuyện giống vậy tuyệt đối không thể lại làm một lần, nhiều làm một lần liền phải lưu thêm một chút dấu vết để lại. Quan phủ lần trước tra không được chúng ta, là bởi vì chúng ta vận khí tốt, không có xảy ra sự cố. Một lần nữa liền không nhất định có vận khí tốt như vậy . Trong nhà gói gia vị sinh ý làm được cũng không tệ lắm, Vân chưởng quỹ bọn họ thế mà nghĩ ra dùng gói gia vị nấu màn thầu đem bán, sau lại bị ta cải tiến, tăng thêm mở dê, củ cải trắng cùng rau khô, liền thành màn thầu chấm canh dê, nghe nói bán cũng không tệ lắm, giữa mùa đông , người đi đường xa đều thích uống một bát, tăng thêm đầy đủ tiện nghi, xem như Tây An Thành bên trong vì số không nhiều hảo sinh ý, so Lại lão Lục dê canh tiệm ăn sinh ý còn tốt chút. Trong những ngày kế tiếp, nhà chúng ta trọng điểm là phải trồng thật tốt mấy loại hoa màu mới, các ngươi trọng điểm mục tiêu liền tiếp tục đánh lấy Bành hòa thượng cờ hiệu tiếp tục cho nhà chúng ta chuẩn bị nhiều hơn một chút Dục khẩu trở về. Ai cũng đừng nghĩ nhàn rỗi." ------------------------------- Nguồn: Wiki - Chiến tranh Minh - Thanh. Trận Tát Nhĩ Hử: Nhận thấy thế lực của mình đã đủ mạnh, Nỗ Nhĩ Cáp Xích cho rằng điều kiện phục thù đã chín mùi. Năm 1618, ông ban bố "Thất đại hận" (Bảy mối hận lớn, âm Mãn: Nadan Amba Koro) làm lý do khởi binh phản Minh. Điều đầu tiên khẳng định thủ phạm giết cha và ông nội chính là triều đình nhà Minh. Những điều còn lại xoáy vào sự bất bình đẳng, thiên vị của nhà Minh với bộ tộc Diệp Hách mà chế áp các bộ tộc Kiến Châu.[2] Sau khi khởi binh, trong vòng 3 tháng, từ tháng 4 đến tháng 7, thế binh Nỗ Nhĩ Cáp Xích mạnh như chẻ tre, liên tục chiếm một số thành ở Đông Bắc như Phủ Thuận, Thanh Hà, Đông Châu, ... quân Minh trên dưới đều khiếp sợ, tổng binh Phủ Thuận là Lý Vĩnh Phương đầu hàng, phó tướng Vương Mãng Ân tử trận, tổng binh Quảng Ninh Trương Thừa Âm, phó tướng Phó Đình Tương bị giết. Đến cuối năm 1618, quân Nữ Chân đã áp sát Sơn Hải quan. Đầu năm 1619, vua Minh Thần Tông vội sai Binh bộ Thị lang Dương Cảo làm Liêu Đông Kinh lược sứ, chỉ huy đại quân, cộng với binh lực của các bộ tộc Nữ Chân và Mông Cổ chống Nỗ Nhĩ Cáp Xích, đứng đầu là bộ tộc Diệp Hách, binh lực của quân Triều Tiên, xưng là 47 vạn (thực tế là 14 vạn), chia bốn đường đánh dẹp Hậu Kim. Tháng 02.1619, cả bốn cánh quân cùng xuất quân. Binh lực các cánh quân như sau: Tây lộ quân do tổng binh Sơn Hải quan Đỗ Tùng chỉ huy, khoảng 3 vạn quân Minh. Bắc lộ quân do tổng binh Khai Nguyên Mã Lâm chỉ huy, khoảng 2,5 vạn quân Minh và 1 vạn quân bộ tộc Diệp Hách do Kim Đài Cát chỉ huy. Đông lộ quân do tổng binh Liêu Dương Lưu Đĩnh chỉ huy, khoảng 2,7 vạn quân Minh và 1,3 vạn quân Triều Tiên do Khương Hoằng Lập chỉ huy. Nam lộ quân do tổng binh Liêu Đông Lý Như Bách chỉ huy, khoảng 2 vạn quân Minh. Ngoài ra, riêng cánh trung quân do đích thân Dương Cảo chỉ huy, gồm khoảng 1,5 vạn quân Minh, lại đồn trú ở Thẩm Dương để chỉ huy.[3] Nỗ Nhĩ Cáp Xích bình tĩnh phân tích cục diện của quân Minh, từ đó xác định phương châm tập trung binh lực "Bất kể chúng đi bằng bao nhiêu đường, ta chỉ dùng một đường".[4] Từ đó, ông xác định dùng toàn lực quân Bát kỳ (khoảng 6 vạn quân), với ưu thế kỵ binh thiện chiến, tập trung nhanh chóng tiêu diệt từng cánh quân Minh. Đúng như Nỗ Nhĩ Cáp Xích dự đoán, một trong những sai lầm chết người là giữa các tướng Minh có sự bất đồng về phương thức tác chiến, dẫn đến các cánh quân Minh không có sự liên lạc phối hợp, tốc độ hành quân không đều, chủ soái ở xa, không theo kịp tình hình biến đổi của chiến trường; vì thế nếu tác chiến nhanh gọn, sẽ đủ thời gian điều động tập trung binh lực áp đảo tiêu diệt từng cánh quân một, trước khi quân địch kịp nhận ra. Chính vì vậy, tận dụng ưu thế cơ động, Nỗ Nhĩ Cáp Xích cho quân Bát kỳ nhanh chóng tiến đến chiếm lĩnh thế trận trước tại bờ sông Tát Nhĩ Hử (薩爾滸),[5] chờ cánh quân Tây lộ, chủ lực của Minh triều tiến đến. Tuy được Dương Cảo giao nhiệm vụ chủ lực, nhưng Đỗ Tùng là một tướng chủ quan khinh địch, tiến quân không chờ các cánh quân khác. Ngày 1 tháng 4,[3] cánh quân Đỗ Tùng đã đến Tát Nhĩ Hử. Không biết quân Bát kỳ đã chờ sẵn ở Sarhu (Tát Nhĩ Hử), thay vì đóng trại chờ các cánh quân khác, Đỗ Tùng lại ra lệnh cho quân vượt sông, với dự định nhanh chóng phá tan quân Nữ Chân. Thấy quân Đỗ Tùng vượt sông, Nỗ Nhĩ Cáp Xích ra lệnh phá đập nước đã chuẩn bị trước. Một phần cánh quân và hầu hết lương thảo của Tây lộ quân bị nhấn chìm. Tuy nhiên, Đỗ Tùng vẫn liều lĩnh tiến quân. Một bộ phận tiền quân do chính Đỗ Tùng chỉ huy tiến vào đóng trại ở đồn Giới Phàm, trấn giữ hẻm núi Cát Lâm Nhai, đề phòng quân Bát kỳ kéo đến, một bộ phận lớn khác đóng trại cạnh bờ sông chờ tiếp ứng. Nỗ Nhĩ Cáp Xích tận dụng ngay cơ hội, chỉ để 1,5 vạn quân cầm chân Đỗ Tùng ở quân trại Giới Phàm, tập trung binh lực tiêu diệt quân trại ở Tát Nhĩ Hử, sau đó hợp lại đánh tan quân trại của Đỗ Tùng. Đỗ Tùng cùng 2 phó tướng Vương Tuyên và Triệu Mộng Lân đều tử trận. Sau khi cánh quân Đỗ Tùng bị tiêu diệt thì Bắc lộ quân do Mã Lâm chỉ huy cũng vừa kéo đến hẻm núi Thượng Giám Nhai, cách bến Tát Nhĩ Hử khoảng 30 dặm về phía đông bắc. Nhận được tin cấp báo từ tàn quân Đỗ Tùng, Mã Lâm không dám khinh suất, bèn thu thập tàn quân Đỗ Tùng và tổ chức phòng thủ thành một tuyến dài với 3 quân trại. Nỗ Nhĩ Cáp Xích tập trung toàn bộ binh lực tấn công thẳng vào trại do Mã Lâm đóng giữ. Dù quân Minh sử dụng hỏa pháo nhưng do tốc độ chậm, không kịp với đà thần tốc của kỵ binh Nữ Chân nên trại binh tan vỡ, Mã Lâm bỏ quân lính một mình trốn chạy. Hai trại còn lại thấy quân trại chính bị tiêu diệt nên cũng nhanh chóng tan vỡ khi quân Nữ Chân tấn công. Trận bến Sa Nhĩ Sau khi tiêu diệt cả hai cánh quân, quân Nữ Chân nhanh chóng chuyển quân về phía Nam để nghỉ ngơi và chờ cánh quân của Lưu Đĩnh kéo đến. Lưu Đĩnh tuy là một tướng tài thiện chiến, nhưng do bất hòa với Dương Cảo nên bị đẩy xuống cánh quân thứ yếu vì thế có nhiều bất mãn. Nắm được điều này, Nỗ Nhĩ Cáp Xích quyết định tiêu diệt cách quân này trước khi Lý Như Bách kéo đến. Ông cho một số quân binh mặc giả quân phục của quân Đỗ Tùng, đến yêu cầu Lưu Đĩnh tăng tốc độ hành quân. Vì nóng lòng lập công nên Lưu Đĩnh mắc bẫy. Ông ta cho quân tiến theo đường núi hiểm trở với mong muốn vượt lên trước cách quân Đỗ Tùng, vì thế rơi vào trận địa phục kích của quân Nữ Chân. Quân Minh nhanh chóng bị chia cắt và bị tiêu diệt. Bản thân Lưu Đĩnh cũng chết trong loạn quân. Chỉ có cánh quân Triều Tiên kịp tổ chức chống trả. Tuy nhiên, họ không thể chống cự nổi với kỵ binh Nữ Chân đông đảo và tinh nhuệ. Hai phần ba số quân Triều Tiên nhanh chóng bị tiêu diệt. Vì vậy, Khương Hoằng Lập và những binh sĩ Triều Tiên còn lại phải đầu hàng.[6] Mãi 4 ngày sau, Dương Cảo mới nhận được tin dữ liên tiếp báo về là 3 cánh quân đã bị tiêu diệt hoàn toàn. Ông ta bèn ra lệnh cho Lý Như Bách đưa Nam lộ quân trở về. Lúc này, cánh quân Lý Như Bách đã tiến sâu vào con đường núi hiểm trở chật hẹp, vì phía trước đã bị chặn nên đành đi về bằng đường cũ. Nỗ Nhĩ Cáp Xích đã đoán trước được việc này và đã bố trí một toán nghi binh ở đây. Khi thấy cánh quân Lý Như Bách đổi đội hình rút lui, họ bèn giương cờ và kèn hiệu nghi binh, giả cách như phục binh Nữ Chân tấn công. Quân Minh hốt hoảng, dẫm đạp lên nhau để thoát thân. Hàng ngàn binh sĩ bị giày xéo mà chết. Không chịu nổi thất bại này, Lý Như Bách đành tự vẫn để không bị triều đình kết tội. Chỉ trong 6 ngày tác chiến, 6 vạn quân Nữ Chân đã đánh tan 14 vạn liên quân Minh - Triều Tiên - Diệp Hách, làm rung động Minh triều. Danh tiếng Nỗ Nhĩ Cáp Xích vang dội toàn mạn Bắc Trung Quốc. Toàn bộ các bộ tộc Nữ Chân giờ đây hoàn toàn quy phục ông. Trận đánh còn được xem như một trong những trận đánh kinh điển trong nghệ thuật quân sự thế giới khi vận dụng nguyên tắc tập trung binh lực và sức cơ động chiến thuật, thể hiện tài năng quân sự của Nỗ Nhĩ Cáp Xích. ----------------------------- Tấn công Bắc Kinh Vòng qua Liêu Đông uy hiếp Bắc Kinh Viên Sùng Hoán chỉnh đốn phòng ngự ở Liêu Đông làm cho Hoàng Thái Cực không thể thực hiện được kế hoạch Nam chinh của mình một cách thuận lợi, nhiều lần đọ sức với Viên Sùng Hoán ở phòng tuyến Ninh Viễn, Cẩm Châu nhưng đều bị đánh bại phải rút trở về. Hoàng Thái Cực biết là nếu muốn vượt Sơn Hải Quan để đánh kinh đô nhà Minh thì khó lòng thắng được Viên Sùng Hoán vì Ninh Viễn và Cẩm Châu được phòng thủ cẩn mật, khó lòng công hạ nên quyết định đổi hướng tấn công. Lần này bộ chỉ huy quân Kim đã thay đổi chiến lược, họ đã thay đổi tuyến tiến quân, đó là đi vòng qua Liêu Đông để tấn công vào Bắc Kinh. Dọc theo dải biên giới phía Bắc, mạn đông (và đặc biệt là Liêu Đông – biên giới giữa Đại Minh và Hậu Kim) được Viên Sùng Hoán trấn thủ nên vững chắc nhưng mạn Tây Bắc thì việc phòng thủ chưa được chú trọng đúng mức, binh sĩ đồn trú ở đây không nhiều và kém tinh nhuệ (một phần vì phải tập trung cho mạn đông bắc, một phần vì kẻ thù Mông Cổ đã suy yếu nên áp lực ở đây không đáng kể cho nên việc phòng thủ trong giai đoạn này có phần sao nhãng). Tuy Viên Sùng Hoán đã có khuyến nghị cho Sùng Trinh tăng cường phòng thủ ở khu vực này nhưng việc tăng cường phòng thủ và công tác chuẩn bị cho chiến đấu được giải quyết quá chậm khiến quân Thanh chớp lấy thời cơ tấn công tây bắc. Nhân cơ hội đó Hoàng Thái Cực chọn con đường này để đưa đại quân tiến thẳng tới Bắc Kinh. Sau khi chuẩn bị xong mọi mặt, ngày 27.10.1629, Hoàng Thái Cực đem 10 vạn tinh binh vây hãm Tuân Hóa (có lẽ là đòn nghi binh), Viên Sùng Hoán tức tốc đem quân Kinh Châu đến cứu viện, Hoàng Thái Cực liền đổi hướng tấn công Bắc Kinh[20][21]. Tháng 10 năm Sùng Trinh thứ hai (1629). Hoàng Thái Cực dẫn đại quân Kim ngầm theo đường vòng, bọc qua phòng tuyến Liêu Đông, chia quân làm ba đường, đột phá trường thành vào ba cửa Đại An (Đại An khẩu), Long Cảnh (Long Tỉnh quan) và Hồng Sơn, vòng đến Hà Bắc rồi thẳng tiến vào quan ải gần tới kinh đô[21]. "Hàng trăm ngàn quân" Kim đã đến bao vây Bắc Kinh. Trước đó, đại quân Kim được người Mông Cổ thuộc bộ lạc Ca Lạc Tẩm làm hướng đạo, từ địa điểm Hỷ Phong Khẩu vượt qua Trường Thành, tiến sâu vào nội địa của nhà Minh. Đồng thời, Hoàng Thái Cực còn phái một đội quân men theo Phan Gia Khẩu, Mã Lang Dụ, Tam Đồn Doanh, Mã Lang Quan, Đại An Khẩu tiến quân để tiếp ứng với quân chủ lực, tạo nên thế "Chính - Kỳ tương trợ" theo Binh pháp Tôn tử. Đại quân Kim đã liên tiếp hạ được năm thành của triều nhà Minh. Quân Minh ở đây tập trung quân lực để chống trả quyết liệt, họ đã xua quân tới bao vây Đại An khẩu rất chặt chẽ. Quân Kim đã buộc phải dùng hỏa công để giải vây (lúc này quân Kim đã bắt đầu trang bị pháo trong quân đội dù chưa thể bằng quân đội của nhà Minh). Sau đó, Hoàng Thái Cực chỉ huy quân chủ lực tiến thắng đến Vĩnh Bình (nay nằm trong địa phận tỉnh Hà Bắc) ở phía tây và giao cho một chỉ huy giữ vùng chiến lược Tôn Hóa. Quân Minh thừa sơ hở ập tới tấn công, áp sát chân thành với một khí thế ồ ạt. Quân Kim ở đây đã nỗ lực chống trả, dù số lượng ít hơn, bảo vệ được sự an toàn cho đại bản doanh, làm giảm khí thế tấn công của đối phương. Chỉ huy Hậu Kim là Phạm Văn Trình lập được nhiều chiến công liên tiếp, nên được phong làm "Thế chức du kích"[cần dẫn nguồn]. Sau khi Hoàng Thái Cực đứng vững chân tại Tôn Hóa, bèn từ Kế Châu vượt Tam Hà, chiếm Thuận Nghĩa rồi đánh thẳng đến Thông Châu, lại vượt sông tiến lên uy hiếp Bắc Kinh. Viên Sùng Hoán trước đây từng kiến nghị với triều đình nên tăng cường binh lực tại Kế Môn, để phòng ngừa quân Hậu Kim có thể đi theo đường vòng mà tiến vào khu vực Bắc Kinh. Nhưng đáng tiếc là kiến nghị của ông không được triều đình chấp thuận, nên Hoàng Thái Cực đã có dịp lợi dụng khe hở đó. Hoàng Thái Cực xua quân tiến thẳng đến vùng Nam Hải Tử, cách cửa ải bảo vệ thành Bắc Kinh xa hai dặm thì hạ trại, Đa Đạc lại theo hoàng huynh Hoàng Thái Cực đánh triều Minh, vào trong Trường Thành, tới sát kinh sư Bắc Kinh của triều Minh. Triều đình nhà Minh nghe tin hốt hoảng cả lên. Viên tổng binh của triều đình nhà Minh là Mãn Quế xua quân chống địch ở bên ngoài cửa Đức Thắng môn và An Định môn. Pháo binh trên thành của nhà Minh liền bắn yểm trợ, nhưng họ lại bắn nhầm vào cả quân đội của mình, khiến quân Minh bị tổn thất không ít, bản thân Mãn Quế cũng bị thương, đành phải dẫn tàn quân lui trở vào thành cố thủ chờ viện binh. Quân Kim đã gần tiến đến Bắc Kinh, cả triều đình nhà Minh rúng động, nhân dân tại Bắc Kinh và các vùng phụ cận lo lắng về một đại họa mất nước. Các tướng tá, quân sĩ nhà Minh chỉ biết cố thủ nhìn quân Kim mặc sức tung hoành. Tình thế đã trở nên nghiêm trọng đối với đất nước Trung Quốc. Việc quân Hậu Kim đột ngột tấn công Bắc Kinh, gây chấn động toàn thành làm Sùng Trinh rối bời, không tìm ra phương án đối phó hữu hiệu. Kế sách vòng qua Liêu Đông uy hiếp Bắc Kinh của Hoàng Thái Cực đã tỏ ra rất hiệu quả, chứng tỏ ông đã vận dụng thuần thục binh pháp do chính người Hán sáng tạo để đánh lại người Hán. "Dĩ vu vi trực" (lấy cong làm thẳng), đi sau mà đến trước, chuyển từ bị động thành chủ động, buộc quân Minh phải điều binh theo ý của mình thực hiện "dĩ dật đãi lao" (lấy nhàn chờ nhọc). Rõ ràng quân Minh có lợi thế về pháo binh và bộ binh, cũng như công sự nhưng quân Kim lại có sở trường về kỵ binh, cơ động nên có điều kiện để thực hiện kế sách này, quân đội nhà Minh với những sở trường nói trên không thể phát huy trong cuộc chạy đua với quân Kim. Đây cũng là điều nằm ngoài dự liệu của Viên Sùng Hoán, khi biết tin quân Kim vòng qua Liêu Đông, ông vội vàng xuất binh chặn đường tiến quân của Hậu Kim, nhưng đã không kịp, quân Hậu Kim tiến quá nhanh và đã tiến đến ngoại thành Bắc Kinh[21]. Vậy là năm 1629, Hoàng Thái Cực quân Thanh vượt qua Trường Thành, một lần nữa tấn công vào triều Minh, rất nhanh tiến sát Bắc Kinh. Thành Bắc Kinh trở nên hoảng loạn, hoàng đế Sùng Trinh vừa tổ chức quân đội tăng cường phòng thủ, vừa hạ lệnh cho quân từ các nơi hỏa tốc về kinh thành hỗ trợ[22]. Kịch chiến tại Bắc Kinh Hoàng Thái Cực nhân lúc triều đình nhà Minh sao nhãng phòng thủ ở mạn tây bắc đã triệt để tận dụng khu vực này. Kỵ binh Bát kỳ Mãn Châu anh dũng thiện chiến tốc độ hành quân quá nhanh, bộ binh của Viên Sùng Hoán bất ngờ nên không thể đuổi kịp được. Thành Bắc Kinh trống trải bị quân Kim vây chặt, Sùng Trinh hoảng sợ tột độ vội điều động toàn bộ binh sĩ đang chuẩn bị tiến đánh Lý Tự Thành quay về Bắc Kinh. Thực ra, lần này Hoàng Thái Cực chỉ muốn dụ toàn bộ quân Minh về phía bắc, âm thầm tạo điều kiện cho lực lượng Lý Tự Thành thừa cơ lớn mạnh ở phía nam tạo nên hai gọng kìm khiến cho quân Minh lưỡng đầu thọ địch (nghĩa quân Lý Tự Thành lúc này đang bị quân triều đình vây chặt tại Xa Sương Hạp[cần dẫn nguồn]. Đang lúc Sùng Trinh sắp đánh tan nghĩa quân thì Hoàng Thái Cực đột nhiên đưa quân xuống tấn công kinh thành, Sùng Trinh tạm hòa nghĩa quân, tập trung về phía bắc nghênh chiến quân Thanh). Quân Minh từ những ngã đường khác liên tục kéo về Bắc Kinh, lao vào cuộc chiến[cần dẫn nguồn]. Sùng Trinh đích thân chỉ huy quân ra ngoài thành chống cự nhưng quân Kim không tấn công mà chỉ vây ở ngoài bắn pháo. Việc quân Kim đột ngột xuất hiện ở Bắc Kinh khiến cả triều đình và cả Trung thổ rung động, không khí lo lắng, hoảng loạn bắt đầu phủ lên cả đất nước rộng lớn này. Tuy nhiên, nhà Minh vẫn còn viên tướng tài năng, một lòng báo quốc là Viên Sùng Hoán. Được tin cấp báo là Hoàng Thái Cực đi vòng phía Tây Bắc để vào phía trong quan ải, ông đã gấp rút dẫn binh mã từ thành Ninh Viễn, Cẩm Châu đưa quân vào quan ải, kéo trở về kinh sư để cứu viện. Ông đích thân dẫn 2.000 thiết kỵ binh hành quân suốt đêm để trở về (có ý kiến cho rằng số quân này là năm vạn khi xuất phát, đến nơi còn 9.000 người[20], đội quân của ông đi bất kể ngày đêm để bám cho kịp quân của Hoàng Thái Cực. Sau khi đến Kế Châu, ông ta đã đùng tốc độ hành binh hai ngày đêm vượt qua ba trăm dặm đường vượt lên trước quân Kim và đuổi đến ngoại ô thành Bắc Kinh, Trong vòng ba hôm, Viên Sùng Hoán đã tiến đến dưới chân thành. Quân Hoàng Thái Cực được tin Viên Sùng Hoán đã có mặt ở chiến trường gần Bắc Kinh, "ai nấy đều sợ hãi"[20]. Sùng Trinh thấy Viên Sùng Hoán dẫn quân tới liền hạ lệnh cho ông chỉ huy quân cứu viện ở các nơi đưa đến, cùng với các toán quân khác để giải toả áp lực của Mãn quân. Viện quân Viên Sùng Hoán tới nơi giao chiến với Hoàng Thái Cực và những cuộc giao tranh kịch liệt đã xảy ra. Tháng 11.1629, hai bên kịch chiến trước thành Bắc Kinh ở bên ngoài cửa Quảng Cừ. Viên Sùng Hoán khoác áo giáp sắt chỉ huy đôn đốc tướng sĩ đánh giặc. (Lúc đó quân Minh có 9.000 binh mã, quân Kim có khoảng 10 vạn người, tỷ lệ là một chọi mười[20]). Quân Minh kịch chiến với quân Hậu Kim suốt sáu tiếng, khống chế được mọi hành động của đối phương, khiến nhuệ khí của quân Hậu Kim bị giảm sút. Hoàng Thái Cực đích thân ra trận tiền để quan sát doanh trại của Viên Sùng Hoán. Thấy trận thế của đối phương quá chặt chẽ, biết không thể chiến thắng được, ông theo kiến nghị của đội ngũ tham mưu và một số tướng lãnh khác xuống lệnh cho quân rút lui. Qua hơn nửa ngày kịch chiến, quân Minh đã đẩy lui sự tấn công của quân Hậu Kim, bảo vệ được kinh thành Bắc Kinh. Và trong vòng 20 ngày sau, quân Minh đã hoàn toàn đẩy lùi quân Kim. Viên Sùng Hoán thắng trận nhưng không đuổi theo Hoàng Thái Cực mà đóng quân ở lại để bảo vệ thành Bắc Kinh và lăng miếu của hoàng triều.[20] Trong cuộc chiến này, ngoài vai trò to lớn của Viên Sùng Hoán, thì các lộ quân khác cũng nêu cao tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm, chiến đấu anh dũng cùng góp sức đánh đuổi quân Kim. Điển hình là cánh quân của lão nữ tướng Tần Lương Ngọc. Dù đã ngoài 50 tuổi nhưng khi nhận được lệnh triệu tập, bà lập tức cùng với cháu là Tần Dực Minh dẫn quân (gia binh) ngày đêm tiến về kinh thành. Lúc này chủ soái của quân Minh chết trận, quân Minh thoái thủ ở gần thành Bắc Kinh, không thể tiếp chiến được. Trong lúc khẩn cấp đó, Tần Lương Ngọc kịp thời dẫn quân đến, không cần nghỉ ngơi, lập tức xông lên giết địch ở quanh kinh thành. Quân Minh ở cách đó không xa, nhìn thấy quân sĩ của Tần Lương Ngọc anh dũng chiến đấu, liền cùng xông vào chiến đấu. Quân Kim "thất bại thảm hại, người lìa khỏi ngựa, tìm đường chạy thoát". Sau khi giải vây thành Bắc Kinh, Tần Lương Ngọc được hoàng đế Sùng Trinh triệu kiến, ban cho Ngự tửu và tặng một bài thơ khen rằng: Một tiếng hô vang trời đất Múa thương trên ngựa tựa rồng bay Xa trông khác nào nam tử hán Lại gần mới hay kẻ nữ nhi Thế gian bao đấng anh hào Xa trường vạn dặm nào ai ruổi rong.[23] Loại trừ Viên Sùng Hoán Chiến dịch tấn công Bắc Kinh của Hoàng Thái Cực một lần nữa không thành công. Nguyên nhân chính là vì sự tồn tại của Viên Sùng Hoán một viên tướng tài trí và giàu lòng ái quốc. Biết là Viên Sùng Hoán và đội quân của ông ta sẽ gây trở ngại rất nhiều cho đế nghiệp của mình, Hoàng Thái Cực đã tập trung đối phó với ông, dùng đòn phản gián để triệt hạ cá nhân viên đại tướng này. Qua mạng lưới tình báo, Hoàng Thái Cực đã nhanh chóng biết tin triều đình nhà Minh mà đặc biệt là Sùng Trinh đang nghi ngờ Viên Sùng Hoán và cho rằng đây là cơ hội tốt nhất để dùng kế ly gián chia rẽ nội bộ. Trước hết, ông cho người phao tin có sự gặp gỡ riêng tư giữa ông và Hoàng Thái Cực, về mật ước nghị hòa tại biên giới ba năm về trước, về mật ước việc muốn bán rẻ Bắc Kinh cho nhà Hậu Kim cũng như việc Viên Sùng Hoán biết được những thông tin về cuộc hành quân của Hoàng Thái Cực. Thứ đến, ông sử dụng các tù binh mà ông bắt được, mượn tay họ để tung thông tin sai sự thật, vu khống Viên Sùng Hoán. Hoàng Thái Cực trong lần tiến binh vào quan ải này, trên đường rút lui đã bắt sống được một số binh sĩ nhà Minh và hai tên thái giám. Ông bí mật ra lệnh cho phó tướng Cao Hồng Trung và Bao Thừa Tiên cố ý ngồi thật gần hai tên thái giám đó, rồi giả vờ kề tai bàn tán, cố để cho sĩ quân nhà Minh bị bắt làm tù binh nghe thấy về một mật ước giữa Hoàng Thái Cực và Viên Sung Hoán. Họ thì thầm với nhau rằng "Đại Hãn đã cùng hẹn ước bí mật với Viên Đô soái rồi, xem ra Chu Do Kiểm (tức Sùng Trinh) chỉ có con đường cầu hòa với nhà Kim mà thôi". Câu nói này cũng cố ý để cho hai tên thái giám nhà Minh bị bắt làm tù binh nghe thấy. Sau đó, họ lại cố ý tạo điều kiện cho một tên thái giám họ Dương có dịp trốn thoát. Tên thái giám này trốn thoát về Bắc Kinh tâu với vua Minh. đem "những điều cơ mật trọng đại", do mình nghe được tâu lại cho hoàng đế Sùng Trinh. Lúc bấy giờ, trong triều đình có một số người chống lại Viên Sùng Hoán, từ lâu đã vu cáo ông là kẻ "dẫn Hổ nhập quan", nhằm uy hiếp triều đình, buộc triều đình phải chấp thuận chủ trương nghị hòa với Hậu Kim của ông. Qua đó, đôi bên sẽ ký hiệp ước bất bình đẳng trước sự uy hiếp của quân Hậu Kim. Hoàng đế Sùng Trinh là một ông vua chỉ thích làm theo ý mình, tính tình độc đoán lại đa nghi. Đối với Viên Sùng Hoán ông vốn đã có lòng nghi ngờ, Sùng Trinh cho rằng bản thân mình đánh bại được Hoàng Thái Cực nên tự mãn, lại nghi ngờ Viên Sùng Hoán không thực sự trung thành, cứu binh chậm trễ. Thêm vào đó, tin đồn lan rộng, bè đảng cũ của Ngụy Trung Hiền cùng vài quan lại ghen tị với Viên Sùng Hoán, vu oan ông trước mặt Sùng Trinh rằng việc quân Hậu Kim vây thành Bắc Kinh lần này hoàn toàn là do Viên Sùng Hoán dẫn về; khi quân Kim rút lui, ông lại không truy kích, giữa ông và Hoàng Thái Cực thông đồng âm mưu; … nên khi nghe lời tâu của viên thái giám họ Dương, Sùng Trinh tin là thật và lập tức triệu Viên Sùng Hoán vào triều đình vấn tội, trách cứ ông tại sao đưa viện binh về quá trễ, rồi hạ lệnh bắt ông vào ngục. Sau đó, Vương Vĩnh Quang cùng đồng đảng lại liên tiếp dâng tấu biểu vu cáo Viên Sùng Hoán cố tình giết Mao Văn Long (là viên tướng trấn giữ vùng biên giới gần với Triều Tiên) để lấy lòng nhà Kim, cấu kết và tư thông với giặc, đề nghị triều đình xử tội[21][24]. Sùng Trinh nhân đó "dĩ chiến mưu hoà" đưa Viên Sùng Hoán ra lăng trì xử tử. Tháng 8 năm Sùng Trinh thứ 3 (1630), sau hơn nửa năm bị giam trong ngục Viên Sùng Hoán bị xét xử vào tội "dối vua phản quốc", thông đồng với quân địch với lập luận là: quân địch tự ý thoái lui chứ không phải bị Viên Sùng Hoán đánh bại, Viên Sùng Hoán cũng không đuổi theo quân địch mà đóng quân ở lại kinh thành là có ý đồ. Tội danh này phải xử cực hình: Ngũ mã phanh thây (5 ngựa xé xác) trước cổng kinh thành, vợ con thì bị bắt đi đày cách xa 3.000 dặm. Với quyết định này, triều đình nhà Minh đã tự phá hủy bức tường thành của mình dù đang bị Mãn quân gây áp lực phía bắc. Sùng Trinh cho tướng khác lên thay thế Viên Sùng Hoán. Đây chính là sai lầm lớn nhất trong cuộc đời ông ta. Lập tức chiến cuộc thay đổi, người Nữ Chân chiếm được ưu thế ở mặt trận đông bắc. Và như vậy, kế phản gián của Hoàng Thái Cực đã thành công, ông đã loại bỏ được đối thủ quân sự nguy hiểm nhất trong đời cầm quân của mình. Cái chết của Viên Sùng Hoán khiến cho triều đình nhà Minh chấn động, binh sĩ tiền phương chán nản và bất mãn. Quân Kim từ lúc đó ngày càng chiếm thế chủ động chiến trường, Nhà Minh đã không còn một viên tướng nào đủ tài năng và nhiệt huyết để có thể đọ sức được với Hoàng Thái Cực, đẩy lùi quân Kim. Cũng chính vì sự kiện này mà các nhà quân sự đời sau bình luận rằng nhà Minh mất nước, không mất vì giặc cướp mà mất ngay từ trong cổng ngõ, không mất ở bờ cõi mà mất ngay từ lời can gián của Đài quan[25]